آزمون‌های پیشنهادی برای ارزشیابی

شاخص‌های آثار جسمانی و حركتی كبدی

 
فصل اول

راهنمای نحوه اندازه‌گیری آمادگی جسمانی

مقدمه

امروزه شاهد آن هستیم كه مربیان، معلمین و به طور كلی دست‌اندركاران علوم ورزشی به منظور بهبود اجرای ورزشی و رزشكاران خود، آنها را از نظر پزشكی و بهداشتی، آمادگی جسمانی و آمادگی مهارتی، براساس یك جدول زمانی آزمایش می‌كنند. امروزه در كشورهای پیشرفته پیش از شروع هر برنامه تمرینی، باشگاه‌های مربوط و مراكز بدنسازی از شخصی كه می‌خواهد عضو باشگاه یا مركز بدنسازی شود، آزمون‌های متعددی را به عمل می‌آورند. به طور نمونه،‌ YMCA از اشخاصی كه در برنامه‌های آمادگی جسمنی ثبت نام می‌كنند، آزمون‌های ضربان قلب، فشارخون، درصد چربی بدن با استفاده از اندازه‌گیری چربی زیرپوستی، آمادگی قلبی- تنفسی، قدرت و استقامت عضلانی را به عمل می‌آورد.

در اینجا پیش از پرداختن به موضوعات اساسی، لازم است تعریفی از مفاهیم اولیه آمادگی جسمانی[1]، سنجش و اندازه‌گیری[2]، آزمون[3] و ارزشیابی[4] داشته باشیم. با شناخت این مفاهیم بنیادی، درك و تفسیر نتایج و اطلاعات به دست آمده،‌ دقیق‌تر و منطقی‌تر خواهد بود. آمادگی جسمانی، مجموعه فعالیت‌هایی است كه عموم مردم از آن برخوردار می‌باشند یا در انجام امور زندگی از آن استفاده می‌كنند. در جایی دیگر، آمادگی جسمانی را قابلیت انجام كارها و فعالیت‌های عضلانی تعریف كرده‌اند. كالج آمریكایی طب ورزشی،‌ آمادگی جسمانی را این چنین تعریف می‌كند : آمادگی جسمانی قابلیت انجام فعالیت‌های بدنی متوسط تا سنگین بدون ایجاد خستگی و حفظ این قابلیت در سرتاسر زندگی است.

آزمون، وسیله جمع‌اؤری اطلاعات از افراد یا آزمونی‌ها می‌باشد. آزمون‌ را می‌توان : 1) به صورت سوال طرح كرد، 2) اجراهای ورزشی مورد نظر را مشاهده كرد، و 3) عملكرد فرد را باتوجه به ركوردهای مورد نظر، بررسی كرد. در اندازه‌گیری و سنجش، به اجراها و عملكردهای جسمانی، امتیاز عددی تعلق می‌گیرد و میزان پیشرفت آزمودنی با استفاده از اندازه‌گیری تعیین می‌ گردد. در واقع، آزمون بخشی از اندازه‌گیری محسوب می‌شود.

ارزشیابی، فرآیند تعیین درست بودن یا غلط بودن اطلاعات جمع‌آوری شده است. به عبارت روشن‌تر ارزشیابی شامل آزمون و اندازه‌گیری می‌باشد. در ارزشیابی، اطلاعات كمی جمع‌آوری شده به روش اندازه‌گیری به اطلاعات كیفی تبدیل می‌شود.

 

مفاهیم اولیه آمادگی جسمانی

آمادگی جسمانی یكی از مهمترین بخش‌های تمرینی رشته‌های ورزشی است كه لازمه و پیشتاز دستیابی به اجرای ورزشی بهینه می‌باشد. هدف اصلی از آمادگی جسمانی، افزایش قابلیت‌های عملی ورزشكاران و توسعه قابلیت‌های او تا بالاترین حد هنجارها است. در یك برنامه تمرینی هدف‌دار، آمادگی جسمانی به ترتیب زیر توسعه می‌یابد : در مرحله اول، ورزشكار آمادگی جسمانی عمومی خود را به دست می‌آورد و به دنبال آن در مرحله دوم، كسب آمادگی جسمانی اختصاص(ویژه) شروع می‌شود. از نقطه نظر روش‌شناسی و علم تمرین، آمادگی جسمانی عمومی و ویژه در مرحله آماده‌سازی توسعه می‌یابد.

آمادگی جسمانی عمومی اولین گام پیشرفت ورزشكار بوده و پیشرفت‌های بعدی ورزشكار براساس آمادگی جسمانی عمومی به دست می‌آیند. هر چه مرحله آمادگی جسمانی عمومی در برنامه‌ تمرینات یك ساله طولانی‌تر باشد، اجراهای ورزشی بهتر خواهد شد. در مراحل اولیه برنامه تمرینات، حجم تمرین باید زیاد و شدت آن متوسط باشد. همگام با پیشرفت برنامه تمرین، شدت آن نیز افزایش می‌یابد. در برخی موارد، ویژگی‌های رشته ورزشی ایجاب می‌كند كه شدت تمرین از همان مراحل اولیه زیاد شود. همچنین باید توجه داشت مدت مرحله آمادگی جسمانی عمومی و ویژه با نیازهای رشته ورزشی و تقویم مسابقات سالانه ارتباط مستقیمی دارد.

ورزشكاران جوان در طول چند سال اول (2تا4 سال اول) فعالیت‌ خود، باید به توسعه آمادگی جسمانی عمومی بپردازند. زمانی كه آمادگی جسمانی عمومی به خوبی كسب شد، مرحله آمادگی جسمانی ویژه شروع می‌شود كه مدت آن یك سال است.

آمادگی جسمانی عمومی

هدف اصلی آمادگی جسمانی عمومی- بدون در نظر گرفتن ویژگی‌های رشته ورزشی مورد نظر- بهبود ظرفیت كاری ورزشكاران است. هرچه ظرفیت كاری ورزشكار بالا باشد، با افزایش دائمی و تدریجی فشار تمرینات، سازگاری بهتری ایجاد خواهد شد. به همین ترتیب، هر چه آمادگی جسمانی عمومی بالاتر باشد، توانایی‌ها و قابلیت‌های ورزشكار افزایش می‌یابد. در مورد ورزشكاران جوان، آمادگی جسمانی عمومی- بدون در نظر گرفتن ویژگی‌های رشته ورزشی مورد نظر- تقریباً برای همه یكسان است. در ارتباط با ورزشكاران حرفه‌ای باید ویژگی‌های ورزشكاران و همچنین ویژگی‌ها و نیازهای رشته مربوط، در نظر گرفته شود.

 

آمادگی جسمانی ویژه

آمادگی جسمانی ویژه باتوجه به آمادگی جسمانی عمومی و با هدف افزایش پیشرفت جسمانی ورزشكاران و ویژگی‌های فیزیولوژیكی وروش شناسی رشته ورزشی مورد نظر، شكل می‌گیرد. برای كسب موفقیت در مسابقات مختلف باید از تخصص عملی بسیار خوب است. در صورت گسترش آمادگی جسمانی ویژه، سازگاری‌های زیادی در قابلیت ورزشكار به وجود می‌آید و امكان كار بیشتر در تمرین و در نهایت در مسابقه فراهم می‌شود. نشان داده شده است ورزشكاری كه مرحله آمادگی جسمانی عمومی خوبی را پشت سرگذاشته، به راحتی می‌تواند به عملكردهای سطح بالایی دست یابد. بنابراین، در مرحله آمادگی جسمانی ویژه باید بر هدف‌هایی تاكید داشت كه با مهارت‌های تكنیكی، تاكتیكی و روانی رشته ورزشی مورد نظر در ارتباطند و این  كار به خلاقیت، تجربه و آگاهی مربی بستگی داشته و به آسانی به دست نمی‌آید.

آمادگی جسمانی ویژه تنها زمانی به دست می‌آید كه شدت تمرین زیاد و حجم تمرین پایین باشد. با تاكید بر شدت تمرین بدون تقویت قبلی ورزشكار، سیستم اعصاب مركزی و كل ارگانیزم در معرض فشار شدید قرار می‌گیرند. در چنین شرایطی، سلول‌های عصبی و كل ارگانیزم به وضعیت بازماندگی رسیده و سپس استقامت كه در اصطلاح علم تمرین «توانایی‌های زیست- حركتی» نامیده می‌شوند، در پایان مرحله آمادگی جسمانی شروع می‌شود. هدف كلی در این مرحله، بهبود و تكمیل این توانایی‌های ورزشكاران متناسب با نیازهای ویژه رشته ورزشی مورد نظر می‌باشد. بدیهی است اهداف اصلی تمرین باتوجه به انجام تمرینات در شرایط سنگین یا سبك دنبال می‌شود. در حالت اول (تمرینات سنگین)، قدرت و توان توسعه می‌یابد، درحالی كه در حالت دوم (تمرینات سبك) سرعت بازیكنان افزایش می‌یابد.

 

طبقه‌بندی آزمون‌های آمادگی جسمانی

آزمون‌های آمادگی جسمانی یا به صورت آزمایشگاهی و یا به صورت میدانی به اجرا درمی‌آیند. آزمون‌های آزمایشگاهی و میدانی باتوجه به اهداف مورد نظر مربی یا ورزشكار، می‌توانند به صورت زیر بیشینه یا بیشینه انجام شوند. روش‌های متداول اجرای آزمون‌های مختلف با استفاده از تریدمیل یا نوار گردان، دوچرخه ارگومتر و آزمون پله یا نیمكت صورت می‌گیرد (شكل 1-1)

پیش از آنكه برنامه آزمون‌های مختلف به اجرا درآیند، باید به چند سوال اساسی پاسخ داد. مثل : آیا آزمون‌های مورد استفاده معتبر می‌باشند؟ آیا آزمون‌های مورد استفاده پایا هستند؟ آیا نورمی (هنجاری) برای آزمون‌ها وجود دارد؟ آیا آزمون‌های مورداستفاده موثر و مفید هستند؟ به عبارت دیگر آزمونی را می‌توان مناسب دانست كه به سوالات بالا به خوبی پاسخ دهد و همه موارد یاد شده را پوشش دهد.

آزمون معتبر، آزمونی است كه متغیر یا فاكتور مورد نظر برای سنجش را به طور دقیق بسنجد. به طور نمونه، اگر بخواهید اعتبار یك كورنومتر را مورد سنجش قرار دهید، باید كار كورنومتر مورد نظر را با یك كورنومتر معیار كه كار دقیق آن به اثبات رسیده، مورد مقایسه قرار داد.

 

 

منظور از پایانی آزمون آن است كه متغیر مورد سنجش را بتوان در دفعات مختلف مورد سنجش قرار داد و نتایجی كه به دست می‌آید، مشابه باشند. به عبارت دیگر پایایی یك آزمون، تكرارپذیری نتایج یك آزمون را نشان می‌دهد. به طور نمونه،‌اگر بخواهید چربی زیرپوستی گروهی از افراد را در دو زمان مختلف مورد سنجش قرار دهید، نتایج حاصل از دو آزمون (در صورتی كه عامل دیگری مانند تمرین، تغذیه و… دخیل نباشد) باید یكسان باشد.

نورم (هنجار) در واقع ملاك و معیاری است كه میزان پیشرفت افراد مورد مطالعه براساس آن ارزشیابی می‌شود. به عبارت دیگر نورم‌ها، تفسیر و ارزشیابی نتایج ارتفاع برابر با 35 سانتیمتر باشد، باتوجه به میانگین جامعه می‌توانیم ورزشكاران خود را مورد ارزشیابی قرار دهیم و با استفاده از آزمون‌های زمان‌بندی شده می‌توان میزان پیشرفت یا پسرفت ورزشكاران را مشخص كرد.

تعاریف كه از آمادگی جسمانی شده،‌ عموماً همه جنبه‌های آمادگی را در برنمی‌گیرد. متغیرهایی مانند اراده، پشتكار، خستگی و لذت بردن را به راحتی نمی‌توان مورد سنجش قرار داد. به منظور شفاف شدن مفهوم شفاف شدن مفهوم آمادگی جسمانی باید عناصر و اجزایی را كه می‌توان به طور مجزا مورد سنجش و اندازه‌گیری قرارداد، تبیین كرد.

 

عناصر قابل سنجش آمادگی جسمانی

اجزای قابل سنجش آمادگی جسمانی را در دو بخش طبقه‌بندی كرده‌اند :

1. آمادگی جسمانی وابسته به سلامتی
2. آمادگی جسمانی وابسته به مهارت‌های ورزشی

بر همین اساس آزمون‌هایی كه مورد توجه پژوهشگران تربیت بدنی و علوم ورزشی است، در این دو گروه قرار می‌گیرند. همان‌طوری كه در جدول 1-1 ملاحظه می‌شود، آمادگی جسمانی وابسته به مهارت‌های ورزشی شامل چابكی، تعادل، هماهنگی، سرعت، توان و زمان عكس‌العمل‌ می‌باشد. از طرف دیگر، آمادگی جسمانی وابسته با سلامتی، قابلیت‌هایی مانند استقامت قلبی- تنفسی، تركیب بدن و قابلیت‌های عضلات اسكلتی را در برمی‌‌گیرند.

همچنین باتوجه به عناصری كه در هر یك از انواع آمادگی قرار می‌گیرند، رشته‌های ورزشی را نیز می‌توان به همین ترتیب در یكی از این دو طبقه قرار داد. به عبارت دیگر، رشته‌های مختلف ورزشی را نیز باتوجه به ویژگی‌های حركتی و مهارتی آن  در یكی از این دو طبقه‌بندی قرارداد. جدول 1-2 این موضوع را نشان می‌دهد.

 

جدول 1-1. عناصر قابل سنجش آمادگی جسمانی

عنصر قابل سنجش آمادگی جسمانی
آمادگی جسمانی وابسته به مهارت‌های ورزشی	آمادگی جسمانی وابسته به سلامتی
چابكی تعادل هماهنگی سرعت توان(قدرت) زمان عكس العمل	استقامت قلبی- تنفسی تركیب بدن قابلیت‌های عضلات اسكلتی الف. انعطاف‌پذیری ب- قدرت عضلانی ج- استقامت عضلانی

 

 

جدول 1-2. تقسیم‌بندی رشته‌های مختلف ورزشی باتوجه به طبقه‌بندی عناصر آمادگی جسمانی
رشته مختلف ورزشی

آمادگی جسمانی وابسته به مهارت‌های ورزشی	هر دو آمادگی	آمادگی جسمانی وابسته به سلامتی
تیراندازی با تیر و كمان بولینگ شمشیربازی تنیس روی میز والیبال بدمینتون بیسبال اسكی سرعت تنیس	بسكتبال هندبال اسكیت روی یخ راكت بال اسكیت نمایشی فوتبال اسكواش	حركات ریتمیك هوازی تمرینات سوئدی اسكی صحرانوردی طناب زنی پاروزنی اسكی روی برف دوچرخه سواری دویدن كوهنوردی شنا

 

ملاحظات كلی درباره آزمون‌های آمادگی جسمانی و هنجار (نورم) آنها

شناخت بهتر و عمیق‌تر ورزشكاران و توانایی‌های ورزشی آنها، ارزشیابی اصولی، علمی و مستمر را ممكن می‌سازد. روش شناسی دقیق تمرین باعث می‌شود تا ارزشیابی ورزشی به عنوان بخش اصلی فرآیند برنامه‌ریزی مورد توجه قرار گیرد. همه روش‌های ارزشیابی و اهداف آزمون باید به طور عینی میزان پیشرفت، ركورد یا احتمالاً افت تدریجی اجرای ورزشی ورزشكار را مورد ارزشیابی قرار دهد.

آزمون وسیله‌ای است كه اجرای ورزشی ورزشكاران را می‌سنجد، در حالی كه ارزشیابی به فرآیند تعیین وضعیت ورزشكار براساس نورم مورد استفاده- به عنوان یك منبع- اتلاق می‌شود. ارزشیابی كننده معمولاً باید مربی باشدنه ورزشكار. ورزشكار می‌تواند به عنوان دستیار مربی عمل كند.

آزمون باید به طور عینی مورد سنجش قرار گیرد تا نتایج مشابهی در برداشته باشد. به نظر میر ‌(1974) اهداف اندازه‌گیری عبارتند از : 1) تعیین وضعیت یا ظرفیت یك توانایی یا مهارت ویژه، 2) زمینه سازی برای الف) تعیین میزان پیشرفت، ب) مشخص كردن نقطه ضعف‌های ویژه و ج) پیشگویی پیشرفت‌های آینده.

پژوهشگران نشان داده‌اند برنامه آزمون و اندازه‌گیری مشتمل بر كاركردهای زیر است :

1. تعیین وضعیت مهارت‌ها و سطح توانایی‌های مورد استفاده در نوشتن برنامه تمرینی‌؛
2. كمك به تعیین محتوای تمرین ورزشكار؛
3. تعیین نقاط قوت، ضعف و محدودیت‌ها در توانایی‌های ورزشكار؛
4. اندازه‌گیری پیشرفت‌ مهارت‌های حركتی و كارهای تاكتیكی مورد استفاده در
5. تلاش برای ایجاد مكانیك بدنی بهتر وتوسعه صفات ویژه روانی؛
6. كمك و راهنمایی در ایجاد نورم‌های مناسب در مورد همه عوامل تمرینی؛
7. كاربست به عنوان عامل انگیزش برای یادگیری بهتر، توسعه مهارت‌های ویژه و تقویت صفات روانی.

بدیهی است آزمون‌های مورد استفاده در تمرین برای اندازه‌گیری و شناسایی وضعیت هر عامل تمرینی، باید ماهیت مختلفی داشته باشند. آزمایش یك عامل تمرینی مثل قدرت كشتی‌گیر، به تنهایی كافی نیست. از این رو، كل فرآیند آزمون را محدود خواهد كرد. در نتیجه آزمایشگر باید تمام عوامل اصلی تمرین را سنجش كند. با این حال، آزمون باید طوری باشد كه عوامل محدود كننده پیشرفت ورزشكار را مشخص سازد.

تا آن جایی كه به آزمون‌های مورد استفاده در انتخاب ورزشكار مربوط می‌شود، آزمون‌ها باید ساده و به تكنیك‌ بالا یا هماهنگی فوق‌العاده (به جز آزمون‌هایی كه تنها برای اندازه‌گیری هماهنگی صورت می‌گیرند) نیاز نداشته باشند.

برای انجام آزمون‌ها نباید وقت زیادی را صرف كرد. تنها مدت زمانی كوتاهی را باید به یادگیری تكنیك‌های ساده انجام این آزمون‌ها اختصاص داد. آزمون‌های مورد استفاده باید اطلاعات مفید و موثری را برای شناسایی قدرت سازگاری و روند تكملی اجراهای ورزشی ورزشكاری برای مربی به ارمغان آورد. این آزمون‌ها باید طوری انتخاب شوند كه توانایی‌های مربی را برای برنامه‌ریزی تمرینی تقویت كرده و تا حد امكان آن را توسعه دهند. فرض براین است برخی از تمرینات یا اهداف تمرین می‌تواند به عنوان ابزاری برای آزمون‌گیری مورد استفاده قرار گیرد. برای مثال، اكثر پرش‌كنندگان در رشته‌های مختلف دو و میدانی یا اكثر ورزشكاران رشته‌های تیمی برای تقویت توان پاهای خود باید تمرینات جهشی را انجام دهند.

انجام پنج و ده پرش جفتی از جمله تمرینات رایج هستند. همگام با پیشرفت در آزمون،‌ انجام اینگونه تمرینات راحت‌تر می‌شود و از این رو باید در سرتاسر دوره‌‌های تمرینی سال مورد استفاده قرار گیرند. چنین آزمونی را می‌توان تمرین كرد، چون با ویژگی‌های رشته یا فعالیت مورد نظر ارتباط خیلی بالایی دارد و مهم‌تر آنكه ورزشكار را برای انجام تمرین برانگیخته می‌كند، زیرا این تمرینات نه تنها به عنوان ابزار آزمون بلكه به عنوان هدفی برای توسعه توانایی‌های ضروری به كار می‌رود.

به هنگام انتخاب مجموعه آزمون‌‌ها، مربی در انتخاب خود باید خیلی دقیق عمل كند و تنها آزمون‌هایی را انتخاب نماید كه با بیشتر توانایی‌های مورد نیاز رشته موردنظر در ارتباط باشند. به طور نمونه،‌ در رشته قایقرانی، آزمون ارگومتر قایقرانی خیلی مورد توجه است، چون در یك آزمون دستگاه ارگومتر قایقرانی، استقامت ویژه، قدرت، سرعت، تعداد پارو زدن و اراده ورزشكار در برخی از رشته‌های ورزشی (مانند والیبال)، مربیانی هستند كه مجموعه آزمون آنها به 18 آزمون می‌رسد! اگر مربی 12تا 16 ورزشكار را در هر ماكروسیكل، آزمون كند؛ هیچ فرصتی برای انجام تمرین نخواهد داشت! باتوجه به بحث یاد شده بهتر است تعداد آزمون‌ها در پایین‌ترین حد ممكن انجام شود (4 تا حداكثر8 آزمون)، اما باید اطمینان داشت كه تمامی آزمون‌ها دارای روایی بالایی هستند. فرض براین است مربی (كه باید از نظرات متخصصان آزمون‌گیری استفاده كند) باید همبستگی بین آزمون و ویژگی‌های رشته ورزشی را محاسبه كرده و سپس فقط آزمون‌هایی را انتخاب كند كه ضریب همبستگی خیلی بالایی دارند. این روش، علمی‌ترین روش انتخاب مجموعه آزمون مناسب می‌باشد.

پیشتر اشاره شد تا آنجایی كه به انتخاب یك آزمون مربوط می‌شود، مربی باید در انتخاب خود دقیق باشد، یعنی باید آزمونی را انتخاب نماید كه بسیاری از توانایی‌ها را دربر گیرد. همچنین، آزمون باید تمایز بین ورزشكاران را مشخص سازد و نورم عینی و قابل اندازه‌گیری داشته باشد. برای مثال، كشش بارفیكس هنوز هم به صورت گسترده‌ای برای ارزیابی قدرت تاكننده آرنج ورزشكار استفاده می‌شود. با این حال، آزمون كننده به این واقعیت واقف است كه طول بازو از فردی تا فرد دیگر متفاوت است. بنابراین، مقایسه این اشخاص منطقی نخواهد بود. در صورتی كه هیچ ابزار و وسیله دیگری برای اندازه‌گیری قدرت باز كننده ساعد وجود نداشته باشد، برای این منظور انجام پرس سینه دقیق‌تر بوده،‌ چون در این آزمون، نیرو به ازای هر كیلوگرم متر (kgm) محاسبه خواهد شد كه در این صورت مقایسه بین ورزشكاران، منطقی و معقول خواهد بود. (كیلوگرم متر= طول عضو × بار× تعداد بلند كردن). برای مثال، (طول بازو6/0 متر× 5 كیلوگرم  بار × 10 بار بلند کردن= 300 كیلوگرم متر). مربیان برای ارزشیابی ورزشكاران خود به كمك احتیاج دارند كه می‌توانند از راهنمایی‌های متخصصان یا از كتاب‌های سنجش و اندازه‌گیری موجود استفاده كنند.

اغلب، متخصصان آزمون و مربیان، خواهی نخواهی در مورد تمرین كردن (یادگیری) آزمون سوال می‌كنند. پاسخ به این سوال هم بلی هست و هم خیر. بلی، یك آزمون می‌توان به صورت تمرین اجرا شود، مشروط برآنكه نحوه آزمون یكی از تمرینات و یا اهداف تمرینی مورد استفاده در برنامه كاری ورزشكار باشد (همانند پرش پنج گام). به همین ترتیب، ممكن است ورزشكاری-آزمونی را كه برای انتخاب ورزشكاران در نظر گرفته شده است- به مدت كوتاهی برای یادگیری الگوی تكنیكی مهارت انجام دهد. از طرف دیگر، هر نوع آزمونی نباید تمرین شود. پیش از آمادگی یا تمرین كردن یك آزمون، می‌توان هدف از انجام آن را تغییر داد. همانطوری كه پیشتر اشاره شده اكثر آزمون‌ها با هدف اندازه‌گیری تاثیر تمرینات قبلی در یك زمان معین، به اجرا درمی‌آیند. آزمون امری فرمالیته و ظاهری نیست و آزمون توان هوازی بیشینه (VO₂max) نباید تمرین شود، چون با انجام این كار، ورزشكار به پیشرفتی دست نخواهد یافت. برعكس، استقامت هوازی و بی‌هوازی ورزشكار با استقامت از ورزش‌ها و انواع مختلف تمرین،‌ افزایش خواهد یافت. اینگونه تمرینات، حجم كلی تمرین را بالا می‌برد. همچنین باید توجه داشت كه آزمون تك بعدی نباشد.

در هر برنامه تمرینی یا طرح یك مساله، مربی باید پیشاپیش تاریخ همه آزمون‌ها را مشخص و برنامه‌ریزی كند. بهتر است تاریخ اولین آزمون در اولین میكروسیكل مرحله آمادگی گنجانده شود. چنین آزمودنی فرصت لازم را برای ارزشیابی میزان آمادگی ورزشكار در اختیار مربی قرار می‌دهد. نتایج این آزمون امكان توسعه و پیشرفت برنامه یك ساله جدید را برای مربی به ارمغان می‌آورد. مربی با انضباط باید برای دستیابی به اهداف تمرینی در هر ماكروسیكل برنامه‌ریزی كرده و برای رسیدن به آنها تلاش كند. در نتیجه، در پایان هر ماكروسیكل مربی باید 1تا2 روز را برای آزمون كردن- برای جمع‌آوری اطلاعات مربوط به پیشرفت ورزشكاران خود- اختصاص دهد. در صورتی كه پیشرفت تدریجی دیده شد، برنامه تمرینی باید براساس برنامه‌ریزی قبلی، حفظ شود. در غیراین صورت، در دوره بعدی برنامه‌ باید تغییر نماید. بنابراین،‌ تاریخ اجرای آزمون باید طبق جدول زمان‌بندی شده در آخر هر ماكروسیكل ولی در مرحله آمادگی و احتمالاً مرحل پیش از مسابقات گنجانده شود. بدیهی است ارزشیابی وضعیت آمادگی ورزشكار در مراحل یاد شده(مرحله آمادگی و مرحله پیش از مسابقات) به برنامه‌های تمرینی مناسب كه متكی بر اطلاعات عینی باشد، نیاز دارد. همچنین آزمون كردن منظم و دائمی در نبود مسابقات مختلف، ابزاری برای انگیزش و توسعه صفات روانی ویژه ورزشكاران به شمار می رود. در مرحله مسابقات، جلسات آزمون فقط زمانی انجام می‌شود كه مدت زمان بین دو مسابقه بیشتر از 4تا5 هفته باشد. در این مرحله، مسابقات خود ارزشیابی مناسب و كاملی را از همه عوامل تمرینی به دست می‌دهد.

هر چند تاریخ آزمون باید در سرتاسر برنامه یك ساله گنجانده شود، ولی مربی می‌تواند به طور اتفاقی و پیش‌بینی نشده زمان ارزشیابی را تغییر دهد. باتوجه به آنكه ورزشكار برای آماده‌سازی خود از نظر روانی زمان كافی در اختیار نخواهد داشت، لذا نتایج اینگونه آزمون‌ها اغلب تعجب‌آور است. ورزشكارانی كه نمی‌توانند آزمون را به خوبی اجرا كنند، بیشتر به دلیل عدم وجود آمادگی روانی است. هرچند چنین روشی نقطه ضعف‌های معینی را درآمادگی ورزشكار مشخص می‌سازد، اما نتایج نباید مورد سوء استفاده قرار گیرد. انجام چنین آزمون‌هایی یك بار در سال یا حداكثر دوبار در سال قابل قبول است. امتیازات آزمون باید به طور دقیق در دفتر یادداشت ورزشكار و دفتر ثبت مربی، ضبط شود.

نورم‌های هر آزمونی، به ویژه در مورد عوامل جسمانی و تكنیكی به هنگام نوشتن برنامه یك ساله، تعیین می‌شود. نورم‌های سال پیش به عنوان ملاك‌ عمل مورد استفاده قرار می‌گیرد. پیشرفت مورد نظر در دستیابی به هر نورمی، سازگاری ورزشكار با برنامه تمرینی و میزان پیشرفت او را منعكس می‌كند. در مورد ورزشكارانی كه در آغاز برنامه قرار دارند، امتیازات اولین آزمون به عنوان منبعی برای برنامه‌ریزی‌‌های بعدی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

با این حال، مربی باید به هنگام برنامه‌ریزی نورم‌ها خیلی با دقت عمل نماید.

زیرا نورم‌ها در مورد آمادگی و پیشرفت، عامل برانگیزاننده هستند. نورم‌ها از طرفی باید آنقدر مشكل باشند تا تلاش و جدیت ورزشكار را باعث شود و از طرف دیگر، باید آنقدر واقعی در نظر گرفته شود تا قابل دستیابی باشند. ورزشكارانی كه می‌خواهند از نظر اجراهای ورزشی در سطح بالایی قرار بگیرند، نورم‌هایشان باید همانند نورم‌های سایر ورزشكاران ممتاز داخل و خارج كشور باشد.

1. نورم‌های تكاملی كه باتوجه به ویژگی‌ برانگیزاننده خود، در زمان معینی و اندكی فراتر از توانایی‌های بالقوه ورزشكار در نظر گرفته می‌شود.
2. نورم‌های ثابت كه برای حفظ آمادگی مناسب مورد استفاده قرار می‌گیرند.

نورم‌های ثابت رشته‌های ورزشی، ویژگی‌های مرحله آمادگی را دارا هستند. پیشرفت این نورم‌ها طوری است كه حداكثر 2ماكروسیكل می‌تواند در هر گام پیشرفت وجود داشته باشد. به عبارت دیگر پیشرفت نورم‌ها حداقل در هر دو ماكروسیكل صورت می‌گیرد. در صورتی كه در این مدت ورزشكار نتواند به نورم مورد نظر دست یابد، مربی باید سعی كند تا علت آن را روشن كند.

آزمون‌ها و نورم‌ها باید باتوجه به نقش هر یك از آنها مورد تاكید قرار گیرد. باتوجه به آنكه ارزشیابی غیراختصاصی ورزشكار (با آزمون كردن برخلاف آزمون‌های ویژه یا خود فعالیت) بیشتر در مرحله آمادگی انجام شود و باتوجه به آنكه یكی از اهداف عمده این مرحله، بهبود توانایی‌های زیست- حركتی است، لذا هر قابلیتی باید به طور منظم و پیوسته تمرین شود. برای آسان‌ كردن آزمون‌ها و نورم‌ها می‌توان آنها را به شكل چارت، همانطوری كه در جدول 1-3 نشان داده شده است، ارائه كرد.

 

ارزشیابی آمادگی جسمانی و اهمیت آن

در انجام یك مسابقه ورزشی، ارزشیابی عینی و تفكیك عملكرد جسمانی و مهارت‌های مورد استفاده كار بسیار سختی است. ارزشیابی مهم‌ترین عوامل جسمانی كه بر عملكرد یك ورزشكار در یك مسابقه موثر با استفاده از برنامه‌های سنجش و اندازه‌گیری ویژه هر رشته ورزشی و در موقعیت خارج از مسابقه و مسابقه امكان پذیر است.

جدول 1-3. آزمون‌ها و نورم‌های فرضی مرحله آمادگی یك پرش كننده طول

ردیف	آزمون	نورم‌ ها
		23 دسامبر	28 ژانویه	4 مارس	اول آوریل
1 2 3 4	30 متر سرعت با استارت ایستاده پرش طول در جا پرش پنج گام درجا پرش پا (یك بار)	4/3 ثانیه 60/2 متر 5/13 متر 340 كیلوگرم	3/2 ثانیه 70/2 متر 60/13 متر 360 كیلوگرم	2/4 ثانیه 73/2 متر 80/13 متر 370كیلوگرم	1/4 ثانیه 75/2 متر 14متر 380كیلوگرم

 

هدف نهایی در استفاده از آزمون‌های عملكرد جسمانی یا آزمون‌های پیشرفته‌تر و قابل كاربرد آزمایشگاهی، كسب اطلاعاتی است كه از آنها می‌توان برای بهبود عملكرد ورزشكار در كل یك مسابقه استفاده كرد. برای مثال، اطلاعات به دست آمده از یك برنامه سنجش و اندازه‌گیری مناسب را می‌توان برای برنامه‌ریزی راهبردهای تمرین فردی و یا نشان دادن آثار یك برنامه تمرینی ویژه مورد استفاده قرار داد. از اجرای یك برنامه ارزشیابی، فواید جنبی بسیاری به دست می‌آید. آزمایش و اندازه‌گیری براساس یك نظم و اصول ویژه می‌تواند ورزشكاران را برای كار سخت‌تر و تلاش بیشتر در طول تمرین، با انگیزه‌تر كند.

عوامل زیادی وجود دارد كه باید در برنامه‌های منظم تمرینی همزمان با انجام جلسات آزمایشی و اندازه‌گیری، در نظر گرفته شود. مدت زمان اختصاص داده شده به تمرین،‌ قابل دسترس بودن وسایل و تجهیزات آزمون، و مهیا كردن تسهیلات لازم برای اجرای آزمون، باید مورد توجه باشد. برنامه‌های آزمایش و اندازه‌گیری اغلب بخشی از یك جلسه تمرین عادی را به خود اختصاص می‌دهد. لازم به ذكر است كه باید از زمان انجام آزمایش به طور موثر استفاده شود و انجام آزمون دلیل توجیه‌پذیری داشته باشد. یك آزمون نباید بدون هیچ هدف ویژ‌ه‌ای استفاده شود.

برای آنكه برنامه ارزشیابی سودمند باشد، باید شامل چیزی بیش از اجرای خود آزمون باشد. در اینگونه موارد، اهداف آزمون به تعریف روشن و واضحی نیاز دارد، آزمونی معتبر و پایا باید انتخاب شود. زمانی كه اجرای آزمون بسیار حساب شده باشد، برنامه‌ریزی برای اجرا ضروری است و نتایج آزمون‌ها باید پس از اجرای آن و در اسرع وقت تجزیه و تحلیل شده و بازخورد مستقیم در اختیار ورزشكاران قرار گیرد. این عوامل و اصول كلی آزمایش و آزمون‌ها با جزئیات بیشتر در مباحث بعدی آمده است.

 

اصول آزمون گرفتن

چرا از آزمون استفاده می‌كنیم؟

پیش از استفاده از هر آزمونی، دلایل اجرای آن باید به روشنی مشخص شود. همانگونه كه پیشتر اشاره شد، آزمون نباید بدون هدف باشد. خلاصه‌ای از دلایل اصلی آزمایش ورزشكاران به قرار زیرند :

1. توسعه نیمرخ جسمانی ورزشكار : هدف از توسعه نیمرخ ورزشكار، شناسایی نكات وقت و ضعف جسمانی و مهارتی یك ورزشكار است. با اجرای یك رشته آزمون‌های ویژه وابسته به ورزش مورد نظر، می‌توان به این هدف دست یافت. اطلاعات به دست آمده از این آزمون‌ها را بعدها می‌توان برای نوشتن و رتبه‌بندی اهداف بلند مدت و كوتاه مدت و بهبود راهبردهای تمرین فردی مورد استفاده قرار داد. در مواردی مانند آسیب‌دیدگی بلند مدت، بیماری مزمن و شدید و یا دوره نقاهت پس از بیماری، نیمرخ جسمانی یك بازیكن كه از پیش تعیین شده، اطلاعات و داده هایی را برای مقایسه وضعیت قبلی و فعلی او در اختیار قرار می‌دهد.
2. ارزیابی عینی آثار برنامه تمرین ویژه : هدف از یك برنامه تمرینی، بهبود اجراست. برای تعیین تغییرات كمی و كیفی اجرای ورزشكارانی كه بر اثر تمرین به وجود آمده است، اطلاعات اولیه مورد نیاز است. اطلاعات اولیه پیش از شروع برنامه تمرینی و با استفاده از یك آزمون (پیش آزمون) جمع‌آوری می‌شود و با توجه به نوع تمرین،‌ باید اختصاصی و مناسب باشد. همان آزمون بعدها (پس آزمون) و معمولاً 6 هفته پس از شروع تمرینات و یا بیشتر، دوباره تكرار می‌شود. با اجرای این كار، پیشرفت تدریجی ورزشكاران به طور متناوب و از طریق آزمون‌های مكرر مشخص می‌شود.
3. تعیین پیشرفت در یك دوره توانبخشی : در طول یك برنامه توانبخشی، نمایش چگونگی عكس‌العمل یك ورزشكار مصدوم در برابر درمان و آگاهی از آمادگی ورزشكار و بازگشت او به رقابت‌ها از اهمیت بسیاری برخوردار است. خطر آسیب‌دیدگی ورزشكارانی كه پیش از درمان كامل و پیش از موعد مقرر به مسابقات باز می‌گردند، بسیار بالا است.
4. تعیین وضعیت سلامت ورزشكار : وضعیت سلامت عمومی یك ورزشكار را می‌توان با آزمایش قلب و سایر پاسخ های فیزیولوژیك به تمرینات زیر بیشینه نمایش داد. علائم اولیه بیش تمرینی را می‌توان با نمایش منظم ظرفیت عملكرد جسمانی ورزشكار دریافت. پاسخ ضربان قلب به یك تمرین معین را می‌توان برای ارزشیابی چگونگی سازگاری بازیكن با محیط تازه و ناآشنا مانند رقابت تیم‌های حرفه‌ای و ملی در یك كشور بیگانه، به كار گرفت.
5. تحقیات علمی : برای درك بیشتر محدودیت‌های جسمانی یك عملكرد ویژه در طول مسابقه، دانشمندان و پژوهشگران ورزشی نیازمند آزمودن ورزشكاران هستند.

 

انتخاب آزمون

همانگونه كه پیشتر اشاره شد، دلایل انجام آزمون باید به روشنی تبیین شود. عواملی كه در زمان انتخاب یك آزمون باید در نظر گرفته شود، عبارتند از :

1. اختصاصی بودن آزمون برای رشته ورزشی مورد نظر : اطلاعات به دست آمده از یك آزمون هیچ فایده‌ای برای مربی و ورزشكار نخواهد داشت، مگر آنكه بتوان ركوردهای اندازه‌گیری شده را در رشته مورد نظر به كار گرفت.
2. پایایی : با استفاده از آزمایش مجدد- به چگونگی ثبات یا قابلیت تعمیم نتایج یك آزمون از یك كوشش تا كوشش بعدی و از یك روز به روز دیگر اطلاق می‌شود. در تكرار آزمون، تعیین این مسئله بسیار ضروری است كه آیا تفاوت در نتایج دو آزمون در یك ورزشكار مشخص، نتیجه تغییر در وضعیت جسمانی اوست یا اختلاف در روش اندازه‌گیری. پایایی به روش بازآزمایی معمولاً به شكل ضریب همبستگی گزارش می‌شود. هر قدر میزن ضریب همبستگی به عدد یك نزدیك‌تر باشد، پایایی آزمون بیشتر خواهد بود.
3. علمی بودن : در هنگام انتخاب یك آزمون، باید اقدامات و پیش‌بینی‌های لازم برای هریك از عوامل موثر در اجرای آن مانند وضعیت مسابقه، قابل دسترس بودن وسایل و تجهیزات، تحلیل نتایج و همین‌طور زمان مورد نیاز برای انجام آزمون به عمل آید. برای مثال، درباره تیمی كه دو روز در هفته تمرین می‌كند، عملاً امكان استفاده از آزمون‌ها وجود ندارد. هنگامی كه مربی تیم ملی در یك كشور برای جمع و جور كردن بازیكنان فرصت كوتاهی دارد، زمان مشكل بزرگی است. به علاوه، انتخاب گروهی از ورزشكاران معمولاً برای انجام یك مسابقه انجام می‌شود.
   لذا اجرای آزمون‌های خسته كننده در این مورد توصیه نمی شود.

 

اجرای آزمون

در آموزش نحوه اجرای آزمون، آگاهی از متغیرهایی كه برنتایج آزمون اثر گذارند، اهمیت بسیاری دارد. در این مورد خطاهای گوناگونی وجوددارد كه باید مورد توجه قرار گیرند. این خطاها عبارتند از

الف) جور كردن شرایط و روند آزمون : برای مثال، سطح زمین دویدن، آماده كردن محوطه آزمون و دقت تجهیزات اندازه‌گیری. باید هر موقع كه آزمون اجرا می‌شود، نتایج آن به صورت نورم درآید. روند آزمون، جور كردن آزمایش و اندازه‌گیری به روش اجرای آزمون اطلاق می‌شود. زمانی كه یك رشته آزمون در یك روز اجرا می‌شود، دستورالعمل آزمون برای اجرای هر یك از ورزشكاران باید قبلاً تنظیم شود. آزمون‌های خسته كننده تا حد ممكن باید در اواخر آزمایش گنجانده شوند.

ب) وضعیت ورزشكاران پیش از آزمون : یعنی ورزشكاران باید پیش از اجرای آزمون سرحال بوده و استراحت كافی داشته باشند. آزمون را معمولاً 24ساعت پس از یك مسابقه فشرده انجام می‌دهند. در جایی كه ورزشكاران پس از رهایی از یك آسیب‌دیدگی یا بیماری حاد در آزمون شركت می‌كنند، بیماری و آسیب آنها باید در نظر گرفته شود.

ورزشكاران همیشه پیش از اجرای آزمون باید بدن خود را گرم كنند. به علاوه، بدن باید با مجموعه‌ای از حركات گرم كننده استاندارد ویژه هر آزمون، گرم شود.

این كار نه تنها خطر آسیب‌دیدگی را به حداقل می‌رساند، بلكه مكانیزم‌های فیزیولوژیكی مختلفی را كه می‌توانند بر عملكرد و اجرای افراد موثر باشند، به صورت بهینه در می‌آورد.

زمانی كه آزمون با لباس و كفش انجام می‌شود، ملاحظات كلی باید انجام شود. باید لباس مناسبی پوشیده شود كه در زمان اجرا مزاحمتی ایجاد نكند و در آزمون‌های مختلف دویدن و پریدن و… از همان لباس و كفش در تكرار آزمون‌ها در روز‌های مختلف استفاده شود.

ج) آموزش‌ها و اجرای آزمون : یعنی همه ورزشكاران باید به روشنی تمام با چگونگی اجرای هریك از آزمون‌ها آشنا شوند. مجری آزمون باید مطمئن شود كه آزمون به راحتی اجرا خواهد شد. در صورتی كه در طول اجرای آزمون‌ها،‌ مشكلات متوالی بروز كند، ورزشكاران اعتماد به نفس خود را از دست خواهند داد.

زمانی كه از آزمونی استفاده می‌كنید كه در آن امكان آزمایش كلیه ورزشكاران در یك زمان وجود ندارد، می‌توانید فعالیت‌های برنامه‌ریزی شده دیگری را اجرا كنید تا ورزشكارانی كه آزمون را اجرا نمی‌كنند و در نوبت هستند، برای مدت طولانی منتظر نمانند. با وجود این، هر فعالیتی كه تجویز می‌كنید نباید زیاد خسته كننده باشد، زیرا ممكن است بر نتایج آزمون موثر باشد.

د)انگیزش : در آزمون‌های عملكرد جسمانی، ورزشكارانی باید به طور ارادی تا سرحد خستگی مفرط تمرین كنند و كار را با تلاش بیشینه طاقت فرسایی انجام دهند. بنابراین، آنها باید از نظر جسمانی و روانی آماده شوند. بنابراین، ورزشكاران باید به خوبی برانگیخته شوند و از نظر روانی آماده انواع آزمونی كه باید اجرا شود، باشند. هر آزمونی می‌تواند تا حدودی تحت تاثیر انگیزش‌ها قرار گیرد.

هـ) زمان اجرای آزمون : تعیین دقت زمان و موثرترین روش اجرای آزمون غیرممكن است. پیشنهادات زیر در این مورد چاره سازند. 1) زمانی كه هدف از آزمایشی،‌ ارزشیابی آثار یك برنامه تمرینی است، باید زمان كافی برای ایجاد سازگاری مطلوب در نظر گرفته شود، حداقل زمان توصیه شده یك دوره شش هفته‌ای در بین آزمون‌ها (پیش آزمون،‌ پس آزمون) است، 2) آزمایش ورزشكاران و اجرای آزمون‌ها پیش از مرخصی آنها و درست در انتهای فصل و نیز زمانی كه تمرینات دوباره از سر گرفته می‌شود. بسیار سودمند است، 3) اطلاعات مربوط به نیمرخ جسمانی افراد، باید در انتهای دوره پیش از فصل مسابقه،‌ هنگامی كه ورزشكاران به نقط اوج در سطوح عملكرد خود دست می‌یابند، جمع‌آوری شود.

 

 

 

 

 

تفسیر نتایج آزمون

تفسیر نتایج آزمون و ارائه باز خورد مستقیم به هریك از ورزشكاران، بخش جدایی ناپذیر هر برنامه سنجش و اندازه‌گیر است. در تحلیل اطلاعات به دست آمده،‌ از نظر ترتیبی، رتبه‌بندی نتایج آزمون توصیه نمی‌شود، یعنی ورزشكاران را نباید براساس ركودهایشان طبقه‌بندی كرد. روش‌های دیگر می‌تواند به یكی از دو شكل زیر باشد : درصد تغییرات حاصل نسبت به آزمون قبلی و یا درصدی كه یك ورزشكار به عنوان هدف انفرادی كسب كرده است. هنگامی كه آزمون ها به صورت تكراری در چندین نوبت اجرا می‌شود، ثابت بودن روش اجرای آزمون- در زمان تكرار آنها- بسیار مهم است. همچنین، مقایسه نتایج آزمون با ملاك‌های موردنظر و با نمرات میانگین، اغلب روش خوبی برای مقایسه نیست، زیرا شرایط متفاوت آزمایش و فرایندهای آن برنتایج آزمون موثرند. برای مثال، زمان به دست آمده در دوی 15 متر سرعت، تحت تاثیر عواملی مانند سطح زمین، وسیله محاسبه زمان، نوع و روش استارت زدن و شرایط محیطی قرار می‌ گیرد. نكته حائز اهمیت آن است كه مربی بتواند نتایج آزمون هر ورزشكار را باتوجه به نحوه تاثیر آن نتایج بر عملكرد كلی او در بازی (مسابقه)، تفسیر كند. پاسخ‌های متفاوت آنها تحت تاثیر متغیرهایی مثل وراثت، وضعیت تمرین قبلی و انگیزش قرار دارد.

 

آزمون‌های آمادگی جسمانی

وابسته به سلامتی

 

الف-آزمون‌های استقامت قلبی تنفسی :

1- میدانی بالك 2- كوپه 3- 2400متر 4- پیاده‌روی 1600متر 5- دویدن 2400  6- پله كوئین 7- پله تكوش 8- پله سه دقیقه

ب- آزمون‌های انعطاف‌پذیری :

1- خم شدن به جلو  2- باز كردن ننه  3- بلند كردن نشانه‌ها

ج- آزمون‌های استقامت عضلانی :

1- پرس سینه  2- دراز و نشست  3- شنا روی كف دست

د- آزمون‌های قدرت :

1- پنجه های دست

هـ- آزمون‌های تركیب بدن :

1- تعیین درصد چربی

 

فصل دوم :

(آزمون‌ها)

آمادگی جسمانی وابسته به سلامتی

الف- آزمون‌های استقامت قلبی – تنفسی

1. آزمون میدانی بالك

هدف : ارزشیابی ظرفیت قلبی- تفسی

وسایل و تجهیزات مورد نیاز :

• پیست دو و میدانی
• زمان سنج
• برگ ثبت نتایج

روش اجرا : برای سنجش و اندازه‌گیری VO₂max، به وسایل و تجهیزات آزمایشگاهی و گران‌قیمت نیاز نیست. آزمون بالك میدانی به سادگی میزان VO₂maxورزشكاران را اندازه‌گیری و در اختیار مربیان و دست‌اندركاران تیم ملی قرار می‌دهد. در یك روز آرام بدون باد این آزمون را باید اجرا كرد. برای اجرای این آزمون، ورزشكار به مدت 15 دقیقه در پیست دو و میدانی می‌دود و سپس با استفاده از جدول 2-1 و باتوجه به مسافت پیموده شده؛ VO₂max ورزشكار مشخص می‌شود.

 

جدول 2-1 برآورد VO₂maxبا استفاده از مسافت دو

مسافت پیموده شده	برآورد VO2max
6000 متر 5600 متر 5200 متر 4800 متر 4400 متر 4000 متر	80 میلی لیتر به ازای هر كیلوگرم در دقیقه 75 میلی‌لیتر به ازای هر كیلوگرم در دقیقه 70 میلی‌لیتر به ازای هر كیلوگرم در دقیقه 5/65 میلی لیتر به ازای هر كیلوگرم در دقیقه 61 میلی‌لیتر به ازای هر كیلوگرم در دقیقه 5/56 میلی‌لیتر به ازای هر كیلوگرم در دقیقه

 

كل مسافت پیموده شده در 15 دقیقه

با استفاده از معادله زیر همچنین می‌توان میزان VO₂max را باتوجه به مسافت پیموده شده در 15 دقیقه نیز محاسبه كرد :

هنجار VO₂max برای مردان، بیشتر از 4/67 میلی‌لیتر به ازای هر كیلوگرم در دقیقه و برای زنان، بیشتر از 63 میلی‌لیتر به ازای هر كیلوگرم در دقیقه می‌باشد(12).

ارزشیابی : برای ارزشیابی ورزشكار، مسافت پیموده شده در طول 15 دقیقه با استفاده از معادله فوق‌الذكر محاسبه شده و وضعیت ورزشكار با توجه به جدول مشخص می‌شود باید توجه داشته باشید قبل از اجرای این آزمون ورزشكار باید به اندازه كافی استراحت داشته باشد.

 

1- آزمون كوپر[5] (دوازده دقیقه)

مسافتی را كه یك نفر می‌تواند با راه‌ رفتن و یا دویدن در زمان 12 دقیقه طی كند، معیار مناسبی برای ارزیابی سیستم هوازی شناخته شده است. اگر شما نیز به طور مرتب ورزش می‌كنید- یعنی در طول 6 هفته گذشته دست كم سه بار در هفته ورزش كرده‌اید و معاینات پزشكی مربوط به سن خود را نیز انجام داده‌اید- می‌توانید با انجام دادن آزمون دوارده‌ دقیقه‌ای كوپر، سطح آمادگی خود را تعیین كنید (جدول2-2)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

جدول 2-2 راهنمای آزمون 12دقیقه‌ای دویدن (راه رفتن) كوپر برای مردان و زنان

میزان آمادگی	سن به سال
	زیر 30سال		30 تا 39 سال		40 تا 49 سال		بیشتر از 50 سال
	مردان	زنان	مردان	زنان	مردان	زنان	مردان	زنان
	كمتر از	كمتر از	كمتر از	كمتر از	كمتر از	كمتر از	كمتر از	كمتر از
خیلی ضعیف	1600متر	1400 متر	1500متر	1300 متر	1300متر	1100 متر	1200متر	1000 متر
ضعیف	1600متر	1400 متر	1500متر	1300 متر	1300متر	1100 متر	1200متر	1000 متر
متوسط	2000متر	1800متر	18000متر	1600متر	1600متر	1500متر	1500متر	1300متر
خوب	2400متر	2100متر	2200متر	2000متر	2000متر	1900متر	1900متر	1600متر
عالی	2800متر	2600متر	2700متر	2400متر	2500متر	2300متر	2300متر	21600متر

 

 

 

 

 

 

 

 

آزمون دوی 2400 متر

• هدف : اندازه‌گیری آمادگی قلبی- تنفسی جوانان بالای 13سال .
• وسایل مورد نیاز : كرونومتر یا زمان سنج، زمین مسطح و هموار، ترجیحاً پیست دو و میدانی كه مسافت 2400 متر روی آن مشخص شده باشد، یك نفر یار كمكی، برگ ثبت نتایج و سوت.
• روش اجرا : با استارت ایستاده و صدای سوت، آزمودنی سعی می‌كند كه در حداقل زمان، مسافت تعیین شده را طی كند. در خط پایان مربی زمان را برحسب دقیقه و ثانیه ثبت می‌كند.
• ارزشیابی : زمان به دست آمده بر حسب دقیقه و ثانیه مشخص كننده قابلیت قلبی- تنفسی آزمودنی می‌باشد و آن را با هنجارهای موجود مقایسه كرده و سطح آمادگی فرد را مشخص می‌كند.

 

جدول 2-3 هنجار آزمون پیاده‌ روی 1600 متر برای زنان و مردان رده‌های سنی مختلف

وضعیت آمادگی مردان برحسب درصد	29-20	39-30	49-40	59-50	60+
99 95 90 85 80 75 70 65 60 55 50 45 40 35 25 20 15 10 5 1	7:29 8:13 9:09 9:45 10:16 10:42 10:47 11:18 11:41 11:49 12:18 12:20 12:51 13:06 13:53 14:13 14:24 15:10 16:12 17:48	7:11 8:44 9:30 10:16 10:47 11:18 11:34 11:49 12:20 12:38 12:51 13:22 13:36 13:53 14:24 14:52 15:20 15:52 16:27 18:00	7:42 9:30 10:16 11:18 11:44 11:49 12:34 12:51 13:14 13:22 13:53 14:08 14:29 14:47 15:26 15:41 15:57 16:28 17:23 18:51	8:44 10:40 11:18 12:20 12:51 13:29 13:45 14:30 14:24 14:40 14:55 15:08 15:26 15:53 16:23 16:43 16:58 17:29 18:31 19:36	9:30 11:20 12:20 13:22 13:53 14:24 14:53 15:19 15:29 15:55 16:07 16:27 16:43 16:58 17:32 18:00 18:31 19:15 20:04 20:57

 

 

 

 

وضعیت آمادگی زنان برحسب درصد	29-20	39-30	49-40	59-50	60+
99 95 90 85 80 75 70 65 60 55 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 1	8:33 10:47 11:43 12:20 12:51 13:22 13:53 14:08 14:24 14:35 14:55 15:10 15:26 15:48 15:57 16:26 16:33 16:58 17:21 18:14 19:25	10:05 11:49 12:51 13:06 13:43 14:08 14:24 14:50 15:08 15:20 15:26 15:47 15:57 16:23 16:35 16:58 17:14 17:29 18:00 18:31 19:27	10:47 12:51 13:22 14:06 14:30 14:57 15:16 15:41 15:57 16:12 16:27 16:34 16:58 16:59 17:24 17:29 18:00 18:21 18:31 19:05 20:04	12:28 14:20 14:55 15:29 15:57 16:05 16:27 16:51 16:58 17:14 17:24 17:29 17:55 18:09 18:23 18:31 18:49 19:02 19:30 19:57 20:47	11:36 14:06 14:55 15:57 16:20 16:27 16:58 17:29 17:46 18:00 18:16 18:31 18:44 18:54 18:59 19:02 19:21 19:33 20:04 20:23 21:06

 

آزمون پیاده‌روی 1600 متر (یك مایل)

• هدف : سنجش و اندازه‌گیری ظرفیت قلبی- تنفسی.
• وسایل مورد نیاز : زمین صاف و هموار، ترجیحاً پیست دو و میدانی كه قبلاً مسافت 1600متری روی آن مشخص شده باشد، كرونومتر یا زمان‌سنج، برگ ثبت نتایج و یك نفر یار كمكی.
• روش اجرا : بافرمان «شروع»، آزمودنی با سرعت هر چه تمامتر شروع به پیاده‌روی می‌كند. در طول سرتاسر اجرای این آزمون، دویدن مجاز نبوده و آزمودنی تنها باید با حداكثر سرعت خود پیاده‌روی نماید.
• ارزشیابی : زمان سپری شده و ضربان قلب آزمودنی پس از سپری كردن مسافت 1600متر (یك مایل) در برگ ثبت اطلاعات، یادداشت شده و برای برآورد آمادگی قلبی- تنفسی در معادله مربوطه به كار می‌رود. براساس هنجارهای موجود، آزمودنی می‌تواند وضعیت آمادگی قلبی- تنفسی خود را ارزشیابی كرده و موقعیت خود را بین افراد دیگر مشخص نماید. (جدول 2-4).

معادله برآورد حداكثر اكسیژن مصرفی براساس وزن بدن، سن، جنس، زمان اجرای آزمون و ضربان قلب پایانی به صورت ذیل می‌باشد :

Vo₂max_(m1/kg/min)=(جنس×6/315)+(سن×3877/0)-(وزن×0769/0)-853/132

(ضربان قلب پایانی آزمون×156/0)-(زمان اجرای آزمون × 2649/3)-

در معادله بالا، وزن بر حسب پوند (هر پوند برابر 453 گرم)، جنس مرد=1 و زن=0 زمان برحسب دقیقه، ضربان قلب بر حسب تعداد در دقیقه و سن بر حسب سال می‌باشد.

 

جدول 2-4. هنجار آزمون پیاده‌روی 1600 متر برای زنان و مردان رده‌های سنی مختلف

سن (سال طبقه‌بندی حداكثر اكسیژن مصرفی	25-18		35-26	45-36	55-46	65-56	65-56
عالی	زنان	بالاتر از 56	بالاتر از 52	بالاتر از 45	بالاتر از 40	بالاتر از 37	بالاتر از 32
	مردان	بالاتر از 60	بالاتر از 56	بالاتر از 51	بالاتر از 45	بالاتر از 41	بالاتر از 37
خوب	زنان	56-47	52-45	45-38	40-34	37-32	32-28
	مردان	60-52	56-49	51-43	45-39	41-36	37-33
متوسط به بالا	زنان	46-42	44-39	37-34	33-31	31-28	27-25
	مردان	51-47	48-43	42-39	38-35	35-32	32-29
متوسط	زنان	41-38	38-35	33-31	30-28	27-25	24-22
	مردان	46-42	42-40	38-35	35-32	31-30	28-26
متوسط به پایین	زنان	37-33	34-31	30-27	27-25	24-22	22-19
	مردان	41-37	39-35	34-31	31-29	29-26	25-22
ضعیف	زنان	32-28	30-26	26-22	24-20	21-18	18-17
	مردان	36-30	34-30	30-26	28-25	25-22	21-20
خیلی ضعیف	زنان	كمتر از28	كمتر از26	كمتر از22	كمتر از20	كمتر از18	كمتر از17
	مردان	كمتر از30	كمتر از30	كمتر از26	كمتر از25	كمتر از22	كمتر از20

 

 

 

آزمون پله كوئین

هدف : تعیین حداكثر اكسیژن مصرفی

وسایل مورد نیاز : پله به ارتفاع 3/41 سانتی‌متر، مترونوم، برگ ثبت نتایج، كرونومتر یا زمان سنج و یك نفر یار كمكی.

روش اجرا : 1- با فرمان شروع، آزمودنی به مدت سه دقیقه با آهنگ 24 پله در دقیقه(96 گام در دقیقه) برای مردان و 22 پله در دقیقه (88 گام در دقیقه) برای زنان شروع به فعالیت می‌كند.

2. پس از سه دقیقه فعالیت آزمودنی به حالت ایستاده متوقف و با فاصله زمانی 5 ثانیه، ضربان قلب او به مدت 15ثانیه شمارش می‌شود. (5ثانیه پس از فعالیت 3 دقیقه‌‌ای، ضربان قلب به مدت 15 ثانیه شمارش می‌شود).

ارزشیابی : ضربان قلب به دست آمده در عدد 4 ضرب و تعداد ضربان در دقیقه به دست می‌آید. عدد حاصله را با هنجار موجود مقایسه كرده و سطح آمادگی قلبی- تنفسی فرد به دست می‌آید (جدول 2-5)

 

جدول 2-5 هنجار آزمون پله كویین برای مردان و زنان براساس مقدار ضربان قلب

(ضربان قلب پایانی آزمون) (ضربه در دقیقه)	عالی	خوب	متوسط	ضعیف	خیلی ضعیف
مردان زیر 18 سال مردان بالای 18سال زنان زیر 18 سال زنان بالای 18 سال	كمتر از 120 كمتر از 110 كمتر از 124 كمتر از 116	130-120 124-100 134-124 130-116	150-131 140-125 154-135 146-131	160-151 155-141 164-155 160-147	بالاتر از 160 بالاتر از 155 بالاتر از 165 بالاتر از 160

 

 

 

آزمون  دوی 2400 متر

هدف : ارزشیابی آمادگی قلبی- تنفسی جوانان 13 ساله.

وسایل مورد نیاز : زمان‌سنج یا كرونومتر : زمین صاف و مسطح، ترجیحاً پیست دو و میدانی كه مسافت 2400 متر روی آن مشخص شده باشد، سوت، برگ ثبت نتایج و یك نفر یار كمكی.

روش اجرا : با فرمان «رو». آزمودنی تلاش می‌كند تا در حداقل زمان مسافت تعیین شده را طی كند، با گذشتن آزمودنی از خط پایان، زمان سنج متوقف شده و زمان سپری شده بر حسب دقیقه و ثانیه در برگ ثبت اطلاعات، یادداشت می‌شود.

ارزشیابی : زمان به دست آمده برحسب دقیقه و ثانیه، مشخص كننده آمادگی قلبی- تنفسی آزمودنی می‌باشد. باتوجه به هنجارهای موجود می‌توان وضعیت آمادگی قلبی- تنفسی افراد جوان را مشخص ساخت. میزان آمادگی هوازی ورزشكاران جوان بر مبنای نتایج (زمان) دوی 2400 متر در جدول 2-6 ارایه شده است.

 

 

جدول 2-6 هنجار آمادگی هوازی مردان و زنان برمبنای نتایج دوی 2400 متر بر حسب دقیقه و ثانیه

سن	كم	متوسط	زیاد
مردان 13 زنان 13	12:39 18:50	11:29 16:57	9:29 13:38

اطلاعات، از آزمون آمادگی جوانان AAHPERD و آزمون توانایی حركتی و آمادگی جسمانی تگزاس اقتباس شده است.

 

آزمون پله تكومش

هدف : ارزشیابی آمادگی هوازی ورزشكار.

وسایل مورد نیاز : یك پله یا جعبه به ارتفاع 8 اینچ (3/20 سانتیمتر)، یك عدد كرونومتر یا زمان‌سنج، یك نفر یار كمكی، برگ ثبت نتایج و مترونوم.

روش اجرا : نحوه اجرای آزمون پله تكومش به این صورت است كه؛ ابتدا آهنگ مترونوم روی 96 گام در دقیقه تنظیم می‌شود(24 بار در دقیقه)، یك بار این آزمون شامل بالابردن پای راست، بالا بردن پای چپ، پایین آوردن پای راست و پایین پای چپ می‌باشد. در طول اجرای این آزمون، یار كمكی، كمك می‌كند تا ضرب آهنگ گام آزمودنی، 96 ضربه (گام) در دقیقه حفظ شود. مدت اجرای این آزمون سه دقیقه می‌باشد. پس از تمام شدن سه دقیقه فعالیت، آزمودنی به مدت 30 ثانیه به صورت نشسته به استراحت می‌پردازد و سپس به مدت 30ثانیه، ضربان قلب او شمارش می‌شود.

ارزشیابی : برای ارزشیابی آمادگی آزمودنی، تعداد ضربان قلب او در مدت 30ثانیه، به عنوان ملاك عمل قرار گرفته، و با استفاده از هنجارهای ذیل، وضعیت آمادگی قلبی- تنفسی (هوازی) وی مشخص می‌شود.

 

جدول 2-7 هنجار آزمون پله تكومش برای ورزشكاران زن بالای 19 سال

سن (سال) طبقه بندی	29-20	39-30	49-40	بالاتر از 49
ممتاز خیلی خوب خوب متوسط ضعیف خیلی ضعیف	36-34 40-37 42-41 47-43 51-48 59-52	38-35 41-39 43-42 47-44 51-44 59-52	39-37 42-40 44-43 49-45 53-50 60-54	40-37 43-41 45-44 49-44 53-50 62-54

 

جدول 2-8 هنجار آزمون پله تكومش برای ورزشكاران مرد بالای 19 سال

سن (سال) طبقه بندی	29-20	39-30	49-40	بالاتر از 49
ممتاز خیلی خوب خوب متوسط ضعیف خیلی ضعیف	42-39 44-43 46-45 52-47 56-53 66-57	42-39 45-43 47-46 53-48 56-54 66-57	43-41 45-44 47-46 54-48 57-55 67-58	44-41 47-45 49-48 55-50 58-56 66-59

 

آزمون پله (سه دقیقه‌ای)

در این آزمون با استفاده از شمارش ضربان قلب در مرحله برگشت به حالت اولیه،‌ بیشینه اكسیژن مصرفی (به میلی‌لیتر به ازای هر كیلوگرم از وزن بدن در دقیقه) تخمین زده خواهد شد. این آزمون بر روی پله یا نیمكتی به ارتفاع 5/40 سانتیمتر انجام می‌شود. تعداد بالا و پایین رفتن از پله برای مردان 24 بار و برای زنان 22 بار است. جهت انجام دادن این آزمون حتماً باید از دستگاه مترونوم استفاده شود. مترونوم را برای مردان روی عدد 96 و برای زنان روی عدد 88 تنظیم می‌كنیم تا براساس آهنگ مترونوم و با شنیدن هر ضربه (صدا) یك پا را به طور متناوب روی پله و یا بر روی زمین قرار دهند (راست راست و چپ چپ)؛ بنابراین آهنگ حركت 96 ضربه یا گام در هر دقیقه خواهد بود (96=4×22)، (88=4×22). فعالیت بر روی پله به مدت 3دقیقه انجام می‌شود (288=3×96) (264=3×88 گام در 3 دقیقه) بعد از 3 دقیقه فعالیت، 5 ثانیه استراحت و سپس 10 ثانیه شمارش ضربان قلب را انجام می‌دهیم و تعداد را در عدد 6 ضرب می‌كنیم؛ لذا تعداد ضربان در دقیقه به دست خواهد آمد؛ سپس با استفاده از جدول 2-9 بیشینه اكسیژن مصرفی را به میلی‌لیتر و به ازای هر كیلوگرم از وزن بدن تخمین می‌زنیم و ترتیب درصدی آن را محاسبه می‌كنیم (جدلو 2-9)

 

 

جدول 2-9 ترتیب درصدی برگشت به حالت اولیه ضربان قلب و تخمین حداكثر اكسیژن مصرفی مردان و زنان جوان

ترتیب درصدی	برگشت به حالت اولیه ضربان قلب زنان	حداكثر اكسیژن تخمینی (میلی‌لیتر برای هر كیلوگرم از وزن بدن در دقیقه)	برگشت به حالت اولیه ضربان قلب مردان	حداكثر اكسیژن تخمینی (میلی لیتر برای هر كیلوگرم از وزن بدن در دقیقه)
100	128	42.2	120	60.9
95	140	40	124	59.3
90	148	28.5	128	57.6
85	152	37.7	136	54.2
80	156	37.0	140	52.5
75	158	26.6	144	50.9
70	160	26.3	148	49.2
65	162	35.9	149	48.8
60	163	35.7	152	47.5
55	164	35.5	154	46.7
50	166	35.1	156	45.8
45	168	34.8	160	44.1
40	170	34.4	162	43.3
35	171	34.2	164	46.5
30	172	34.0	166	41.6
25	176	33.3	168	40.8
20	180	32.6	172	39.1
15	182	32.2	176	37.4
10	184	31.8	178	36.6
5	196	29.6	184	34.1

 

 

 

ب . آزمون‌های انعطاف ‌پذیری

آزمون نشستن و خم شدن به جلو

هدف : ارزشیابی انعطاف‌پذیری عضلات پشت پا و پایین كمر

وسایل مورد نیاز :

• نیمكت،‌سكو
• خط‌كش

روش اجرا : شخص به حالت پای جفت، طوری كه زانو‌ها كاملاً صاف باشند روی زمین می‌نشیند و كف پا را روی دیواره نیمكت یا سكویی كه یك خط‌كش 50سانتیمتری روی آن چسبانیده شده است، قرار می‌دهد. 15 سانتیمتر از خط‌كش خارج از سكو به طرف شخص و 35 سانتیمتر دیگر روی سكو قرار می‌گیرد. شخص با خم كردن تنه به جلو، دست‌ها را به سمت سكو می‌كشد تا آنجا كه می‌تواند بدون خم شدن زانوها، روی خط‌كش به جلو می‌برد (شكل 2-2).

ارزشیابی بیشترین مقدرا حركت دست روی خط‌كش، به عنوان امتیاز آزمون ثبت می‌شود. برای تفسیر نتایج می‌توان از هنجارهای مربوط استفاده كرد، برای مثال جدول 2-10 هنجار مربوط به ورزشكاران 16 ساله را برحسب سانتی‌متر نشان می‌دهد.

 

جدول 2-10 هنجار آزمون نشست و خم شدن به جلو ویژه ورزشكاران 16 ساله

جنس	عالی	بالای متوسط	متوسط	زیرمتوسط	ضعیف
مرد	28<	28-24	23-20	19-17	17>
زن	35<	35-32	31-30	29-25	25>

 

 

 

شكل 2-1 نحوه اجرای آزمون نشستن و خم شدن به جلو

 

 

2- آزمون باز كردن تنه

هدف : ارزشیابی انعطاف‌پذیری عضلات تا كننده شكم و ران.

وسایل مورد نیاز : خط‌كش

روش اجرا : ورزشكار به شكم برروی زمین دراز می‌كشد. یار كمكی، پاهای ورزشكار را روی زمین ثابت نگه می‌دارد. دست‌ها در پشت گردن به یكدیگر گره می‌خورند. عمل دمی انجام می‌شود، بالاتنه را تا آنجا كه ممكن است از زمین بلند می‌كند و نگه می‌دارد

(شكل 2-2)

ارزشیابی : با استفاده از  خط‌كش مقابل ورزشكار، فاصله چانه ورزشكار تا زمین به عنوان ركود وی ثبت می‌شود. نمونه‌‌ای از هنجار موجود درخصوص این آزمون در جدول 2-11 نشان داده شده است.

شكل 2-2 نحوه اجرای آزمون باز كردن تنه (انعطاف‌پذیری) را نشان می‌دهد

 

 

 

جدول 2-11 هنجاری انعطاف‌پذیری به هنگام باز كردن تنه (ركوردها به سانتی‌متر)

سطح اجرا	مردان	زنان
ضعیف خوب متوسط عالی	41 43-47 48-54 55	43 46-50 51-59 60

 

3- آزمون بلند كردن شانه‌ها

هدف : ارزشیابی انعطاف‌پذیری تا كننده‌های شانه

وسایل مورد نیاز :

• خط‌كش
• یك قطعه چوب

روش اجرا : ورزشكار با دست‌های كشیده در بالای سر و درحالی كه یك قطعه چوب در دست‌های خود نگه داشته، به شكم روی زمین دراز می‌كشد. قطعه‌ چوب را تا آنجا كه ممكن است بالا می‌رود و این درحالی است كه صورت و پیشانی وی روی كف زمین ثابت نگه داشته می‌شود (شكل 2-3)

ارزشیابی :

فاصله بین قطعه چوب واقع در بین دست‌های ورزشكار تا سطح زمین به عنوان ركورد وی ثبت می‌شود. جدول 2-12 نمونه‌ای از هنجارهای موجود در خصوص آزمون بلند كردن شانه‌ها را ارائه می‌كند.

شكل 2-3 چگونگی آزمون بلند كردن شانه‌ها

جدول 2-12 هنجارهای انعطاف‌پذیری به هنگام بلند كردن شانه‌ها (ركودها به سانتی‌متر)

سطح اجرا	مردان	زنان
ضعیف خوب متوسط عالی	صفر -48 51-56 58-63 66	صفر -51 53-58 61-66 69

 

 

ج- آزمونهای استقامت عضلانی

آزمون پرس سینه

هدف : ارزشیابی قدرت بیشینه بالاتنه

وسایل مورد نیاز : هالتر، وزنه، نیمكت یا دستگاه پرس سینه

روش اجرا : شخص به پشت روی نیمكت می‌خوابد، طوری كه زانوها خم و هالتر یا میله دستگاه بدن‌سازی، دقیقاً بالای سینه او قرار گیرد. برای جلوگیری از گودی كمر، كف پا بالاتر از سطح زمین یا روی نیمكت قرار می‌گیرد. در صورتی كه از وزنه‌های آزاد استفاده می‌شود، به شخص باید كمك كرد كه هالتر را از محل قرار گرفتن آن در نزدیكی سینه نگاه دارد. سپس كمك قطع می‌شود و شخص باید بتواند وزنه مورد درخواست را تا حدی كه آرنج‌ها كاملاً صاف شوند، بالا بیاورد سپس در این حالت به شخص كمك می‌شود تا هالتر را در محل مخصوص قرار دهد. در صورتی كه از دستگاه بدن‌سازی استفاده می‌شود، شخص نیازی به كمك ندارد، چون میله دستگاه در ابتدا پایین و نزدیك سینه است، شخص نیازی به كمك ندارد، چون میله دستگاه در ابتدا پایین و نزدیك سینه است، شخص از این حالت آرنج‌ها را صاف می‌كند و سپس مجدداً میله را به آرامی به نقطه شروع باز می‌گرداند (شكل 2-4).

ارزشیابی : حداكثر مقدار وزنه‌ای كه شخص می‌تواند برای یك بار جا به جا كند، به عنوان امتیاز آزمون ثبت می‌شود. حد مطلوب قدرت بالاتنه، بلند كردن وزنه‌ای معادل وزن بدن در مردان است. در زنان این مقدار 7/0 وزن بدن است. البته هنجارهای ارائه شده باتوجه به دستگاه‌های بدن‌سازی یونیورسال جیم است.

جدول 2-13 نیز هنجار پرس سینه نسبت به وزن را كه توسط گتمن ارائه شده است.

شكل 2-4 چگونگی انجام آزمون پرس سینه را نشان می دهد.

جدول 2-13 هنجارهای پرس سینه (ارائه شده توسط گتمن)

میزان	مردان 29-20سال	زنان29-20سال
عالی خوب متوسط ضعیف بد	26/1< 25/1-17/1 16/1-97/0 96/0-88/0 87/0>	78/0< 77/0-72/0 71/0-59/0 58/0-53/0 52/0>

برگرفته از Gettman.L.R، 1988

آزمون دراز و نشست

هدف: ارزشیابی استقامت عضلات شكم

وسایل مورد نیاز:

• تشك یا هر سطح نرم مشابه
• زمان سنج
• روش اجرا: فرد به پشت می خوابد، طوری كه زانوها خمیده باشد و كف پاها با تشك تماس داشته باشد. محل قرار گرفتن دست ها، كنار گوش ها و یا روی شانه ها به صورت ضربدری است. با شنیدن فرمان شروع، شخص بالاتنه را تا حدی كه آرنج با زانو تماس یابد، بالا می آورد و مجدداً به وضعیت شروع باز می گردد و این عمل را تا مدت 1 دقیقه تكرار می كند. مهم ترین نكات قابل توجه برای صحیح بودن حركت عبارتند از :
• تماس كتف ها با زمین، هنگام پایین آوردن تنه
• جدا نشدن دست ها از وضعیت صحیح خود
• جدا نشدن كمر از روی زمین، هنگام اجرای حركت
• رسیدن آرنج به زانو، هنگام بالا آوردن بالاتنه (شكل 2-5)
• برای جلوگیری از بلند شدن پا از زمین می توان از نفر كمكی نیز استفاده كرد.

ارزشیابی : تعداد تكرارهای صحیح در مدت یك دقیقه، به عنوان امتیاز آزمون ثبت می شود. برای تفسیر نتایج می توان از جدول 2-4 استفاده كرد.

جدول 2-4 هنجارهای آزمون دراز و نشست

امتیاز	خوب	ضعیف
مردان	بیشتر از 60	كمتر از 38
زنان	بیشتر از 50	كمتر از 30

برگرفته از سایت Sports Coach

شكل 2-5  چگونگی اجرای آزمون دراز و نشست

آزمون شنا روی كف دست

هدف: ارزشیابی استقامت عضلانی كمربند شانه و دست

وسایل مورد نیاز:  زمان سنج

روش و اجرا: فرد با قراردادن كف دست و پنجة پا روی زمین یا تشك، حالت اجرای حركت شنا را می گیرد. سپس با خم كردن آرنج، تمام بدن را به حدی پایین می آورد كه سینه نزدیك زمین برسدو سپس مجدداً به وضعیت شروع باز می گردد و این عمل را به مدت 1 دقیقه و به طوری كه بتواند حركت را به طور صحیح انجام دهد، تكرار می كند مهم ترین نكات قابل توجه برای صحیح بودن حركت عبارتند از :

–پایین آوردن سینه تا نزدیك زمین

– صاف شدن آرنج ها، هنگام برگشت به وضعیت شروع

– حفظ همراستایی شانه، كمر و پاها هنگام اجرای حركت

– برخورد نكردن قسمت های دیگر بدن با زمین (شكل 2-6).

ارزشیابی : تعداد تكرارهای صحیح در  مدت یك دقیقه، به عنوان امتیاز آزمون ثبت می شود. برای تفسیر نتایج می توان از جدول 2-15 استفاده كرد.

 

 

 

جدول  – هنجارهای آزمون شنای روی كف دست

امتیاز	خوب	ضعیف
مردان	بیشتر از 45	كمتر از 20
زنان	بیشتر از 30	كمتر از 8

 

برگرفته از سایت Sports Coach

شكل 2-6 نحوه اجرای آزمون شنای روی كف دست

تبصره : می توان آزمون را بدون  محدود كردن زمان تا حدخستگی نیز اجرا كرد.

در این صورت باید برای تفسیر نتایج از جدول 2-5 كه هنجار  NBAاست، استفاده كرد.

جدول 2-15  هنجار ویژه NBA برای شنای روی دست

نمره	مردان	زنان
10 9 8 7 6 5 4 3 2 1	60 59-55 54-50 49-45 44-30 39-35 34-30 29-25 24-20 19	30 29-27 26-24 23-21 20-18 17-15 14-12 11-9 8-6 5

 

 

د- آزمون قدرت

3. آزمون قدرت بیشینه پنجه های دست (ویژه دروازه بانان)

هدف: ارزیابی قدرت خم كننده های انگشتان دست

وسایل مورد نیاز : دیناموتر پنجه های دست

روش اجرا: ورزشكار دست خود را در دور دسته دینامومتر حلقه می كندو بدون اینكه دستگاه را به بدن خود تماس دهد، به دستة آن نیرو وارد می كند و در این حالت سعی می كند دست خود را مشت نماید.

ارزشیابی: بیشترین عددی كه دستگاه نشان می دهد بین صفر تا 100 به عنوان امتیاز آزمودنی ثبت می شود این ازمون باید برای هر دو دست به صورت جداگانه و در دونوبت اجرا شود كه بهترین (بالاترین) عدد ركورد ورزشكار محسوب می شود.

برای تفسیر نتایج می توان به جدول های هنجارهای این آزمون جدول 2-16 مراجعه كرد. جدول 2-16 یكی از هنجارهای مربوط به این آزمون است كه توسط كوربین و همكاران او ارائه شده است.

جدول 2-16 هنجارهای ویژه قدرت پنجه های دست

میزان	دست چپ		دست راست
	مردان	زنان	مردان	زنان
عالی خوب متوسط ضعیف خیلی ضعیف	68 ‹ 56-67 43-55 39-42 39 ›	37  ‹ 34-36 22-33 18-21 18 ›	70 ‹ 62-69 48-61 41-47 41 ›	41 ‹ 38-40 25-37 22-24 22 ›

برگرفته از Corbin و همكاران 1988.

ه- آزمون تركیب بدن

 

آزمون تعیین درصد چربی بدن

هدف: ارزشیابی درصد چربی بدن با استفاده از اندازه های چربی زیرپوستی

وسایل مورد نیاز : یك دستگاه كالیپر

روش اجرا: برای تعیین درصد چربی بدن با استفاده از این روش، چربی زیرپوستی دو نقطه از سمت راست بدن اندازه گیری می شود: 1) ناحیه سه سربازویی (پشت بازو) دقیقاً در وسط طول استخوان بازو، 2) ناحیه قسمت كتفی(زیر تیغة شانه) كه محل آن تقریباً 1 تا 5/1 سانتی متر زیر زاویه تحتانی استخوان كتف است (شكل 2-7). برای سنجش چربی زیرپستی، آزمایشگر پشت ورزشكارمی ایستد و با استفاده از شست و انگشت نشانه،  پوست و چربی زیر آن عضله جدا و با دست دیگر دهانه كالیپر بر روی نقطه مورد نظر قرار داده می شودو پس از 2 ثانیه مكث، عدد مربوط خوانده می شود.

ارزشیابی : بامشخص شدن نمره های دو ناحیه سه سربازویی و تحت كتفی، اعداد را درفرمول های زیر می گذاریم و بدین ترتیب، درصد چربی بدن محاسبه می شود.

13/6 + (B) 31/0 + (A) 55/0 = درصد چربی بدن: زنان

47/1+(B) 58/0 + (A) =43/0 = درصد چربی  بدن: مردان

كه در فرمول بالا:

A= چربی زیرپوستی ناحیه سه بازویی (میلی متر)

B= چربی زیرپوستی ناحیه تحت كتفی (میلی متر)

برای اطلاع از هنجارهای درصد چربی بدن، اطلاعات متفاوتی ارائه شده است كه این هنجار برای ورزشكاران رشته های مختلف یكسان نیست.

 

شكل 2-7 نحوه اندازه گیری چربی زیرپوستی نواحی سه سر بازویی و پشت كتفی

 

آزمون های آمادگی حركتی

وابسته به مهارت های ورزشی

 

الف- آزمون های تعادل:

1- تعادل ایستاتیك

ب- آزمون های توان

1- پرش عمودی با یك قدم دورخیز

ج- آزمون های سرعت

1- دوی سرعت بی هوازی (RAST)    2- دوی سرعت 6 ثانیه ای    3-جابجایی دست

د- آزمون های چابكی :

1- تغییر مسیر جانبی   2- ایلیندیز  3- سمیو  4- شش ضعلی   5- پای سریع

 

 

 

 

 

 

آزمون تعادل استاتیك (آزمون استورك)

هدف: ارزشیابی تعادل استاتیك (كنترل پیشرفت توانایی ورزشكار برای حفظ یك حالت تعادلی در یك وضعیت ثابت).

وسایل مورد نیاز : زمان سنج

روش اجرا: ورزشكار كف پای برتر می ایستد و كف پای خود را بر روی كنارة داخلی زانوی پای اتكا طوری قرار می دهد كه انگشتان كاملاً روبه پایین قرار گیرند. دستها در طرفین  روی تاج خاصره قرار می گیرند (شكل 2-8). با فرمان مربی، ورزشكار پاشنه پای برتر را از روی زمین بلند می كند و مادامی كه می تواند تعادل خودرا حفظ می كند. باید توجه داشت در مدت حفظ تعادل، سینه پای اتكا به هیچ وجه نباید از موقعیت اصلی اش جابه جا شود.

ارزشیابی : این عمل را ورزشكار 3 بار انجام می دهد كه بهترین زمان به عنوان ركورد وی (ثانیه) ثبت می شود. هر چند جدول های شمارة 2-17 و 2-18 برخی از هنجارهای موجود درخصوص این آزمون را نشان می دهند، ولی بهترین راه تجزیه و تحلیل نتایج براساس مقایسه با نتایج آزمون پیشین است. انتظار می رود با انجام تمرین های مناسب در بین هر دو آزمون، پیشرفتی در شروع آغازین ورزشكار مشاهده شود.

 

 

 

جدول 2-7 هنجارهای آزمون ایستادة استورك ویژه دانشجویان (زمان به ثانیه)

سطح اجرا	مردان	زنان
پیشرفته در حد متوسط پیشرفته متوسط مبتدی پیشرفته مبتدی	51 به بالا 37-50 51-36 5-14 0-4	28 به بالا 23-27 8-22 3-7 0-2

• مبتنی بر نمرات 50 مرد و 50 زن دانشجوی دانشگاه ایالتی كریستی (1976).

جدول 2-18 هنجارهای آزمون ایستاده استورك ویژة ورزشكاران 15-16 ساله (زمان به ثانیه)

عالی	فوق متوسط	متوسط	زیر متوسط	ضعیف
بالاتر از 50	40-49	26-39	11-25	كمتر از 11

شكل 2-8 آزمون استورك را نشان می دهد

ب – توان

آزمون پرش توان عمودی

هدف: ارزشیابی توان پاها در پرش عمودی (به بالا)

وسایل مورد نیاز: یك خطكش، یك ترازو، پودر گچ

روش اجرا : آزمودنی باید خورد را وزن كند و آن را به كیلوگرم روی  كار برگه ثبت كند. ورزشكار  طوری از پهلو رو به تخته پرش می ایستد كه دست نزدیك به دیوار كاملا كشیده در بالای سر ودست دیگر در كنار بدن قرار گیرد. سپس ورزشكار تا آنجا كه ممكن است روی پنجه پاها بلند می شود و روی خط كش علامت می گذارد، این ارتفاع (قد ورزشكار) روی كار برگه و در جای مربوطه نوشه می شود. ورزشكار سپس انگشت میانی خود را به پودر گچ آغشته می كند و حالت اسكوات به خط گرفته و تا آنجا كه ممكن است به بالا می پرد  خط كش اندازه گیری رابا انگشت كچی علامت گذاری می كند (شكل 2-9) .

ارزشیابی : ورزشكار3 بار این عمل را تكرار می كند كه بهترین اجرای آن روی كاربرگه ثبت می شود. بر روی كاربرگه، قد ایستاده از بهترین پرش تفریق می شود.

عدد حاصل در وزن ضرب می شود و سپس حاصل ضرب به عدد 12 تقسیم می شود. نوعی از هنجارهای موجود در خصوص این ازمون در جدول 2-19  نشان داده شده است.

شكل 2-19 نحوه اجرای آزمون پرش توان عمودی را نشان می دهد

جدول 2-19 هنجارهای پرش توان عمودی ویژه دانشجویان پیش دانشگاهی (نورم ها به فوت – پوند)

سطح اجرا	نمرات
	مردان پیش دانشگاهی	زنان پیش دانشگاهی
عالی	301 و بالاتر	134 و بالاتر
خوب	240-300	108-133
متوسط	115-239	55-107
ضعیف	54-114	30-54
خیلی ضعیف	صفر – 53	صفر – 29

• هنجارها براساس نمرات 125 مرد و 100 زن پیش دانشگاهی

 

 

آزمون پرش عمودی با یك قدم دورخیز

هدف:  ارزشیابی قدرت انفجاری پایین تنه

وسایل مورد نیاز :

تختة علامت گذاری شده به سانتی متر

• پودر گچ

روش اجرا: شخص به پهلو دركنار تخته و یا دیواری كه علامت گذاری شده است، قرار می گیرد و دست راست خودرا تا حد امكان بالا می آورد و تخته یا دیوار را لمس می كند. محل لمس شده توسط انگشت میانی دست، یادداشت می شود.

سپس شخص انگشت خود را به دیوار رایك قدم عقب تر قرار می دهد.  سپس ورزشكار پای عقب را به سرعت كنار پای جلو قرار داده، پرش می كند و بالاترین محلی كه می تواند با انگشت میانی خود روی تخته یا دیوار لمس كند، علامت می زند.

ارزشیابی :‌ اختلاف ارتفاع دوم و ارتفاع اول، میزان پرش شخص را برحسب سانتی متر مشخص می كند و به عنوان امتیاز آزمون ثبت می شود.

تبصره: با توجه به ماهیت رشته بسكتبال بهتر است این آزمون رابا یك قدم دورخیز، اجرا كرد.برای تفسیر نتایج می توان از جدول 2-20 استفاده كرد :

 

 

جدول 2-20 هنجارهای آزمون پرش عمودی با یك قدم دورخیز (سانتی متر)

نقاط درصدی	زنان	مردان
100-91 90-81 80-71 70-61 60-51 50-41 40-31 30-21 20-11 10-1	30/81-2/76 19/76-11/71 10/71-05/66 04/66-95/60 94/60-90/55 89/55-80/50 79/50-71/45 70/45-65/20 64/20-55/35 54/35-50/30	45/91-35-86 34/86-3081 29/81-20/76 19-76-10/71 09/71-05/66 04/66-95/60 94/60-90/55 89/55-80/50 79/50-70-45 69/45-65/40

برگرفته از سایت Sports Coach

شكل 2-10 : نحوة اجرای آزمون پرش عمودی

 

 

ج – سرعت

آزمون دوی سرعت بی هوازی (RAST)

هدف: ارزشیابی استقامت بی هوازی، توان و شاخص خستگی

وسایل مورد نیاز: زمان سنج

روش اجرا : بازیكن مسافت 35 متر را به تعداد 6 بار با 10 ثانیه استراحت بین تكرارها اجرا می كند و سپس با توجه به زمان به دست آمده از هر 35 متر،  توان هر تكرار با توجه به فرمول   = توان، به دست می آید.

ارزشیابی : با توجه به دستورالعمل های زیر، توان بیشینه، توان حداقل، توان متوسط و شاخص خستگی مشخص می شود:

حداكثر توان بین 6 تكرار = توان بیشینه

حداقل توان بین 6 تكرار = توان حداقل

مجموع زمان برای 6 مرحلة دویدن

(توان حداقل – توان بیشینه)  = شاخص خستگی

 

 

 

 

برای تفسیر نتایج آزمون می توان از راهنمایی های زیر استفاده كرد :

یافته های تحقیقی، محدودة بین 676 تا 1052 وات را بر توان بیشینه و محدودة 319 تا 674 را برای توان حداقل، گزارش كرده اند. در این آزمون هر چه امتیاز توان متوسط بالاتر باشد، نشانگر توانایی بهتر ورزشكار برای حفظ عملكرد بی هوازی است. اگر شاخص خستگی بالاتر از عدد 10 باشد، به این معنی است كه ورزشكار باید روی بهبود عمل لاكتات متمركز شود.

آزمون دوی سرعت 6 ثانیه ای

هدف: ارزشیابی سرعت حركت

وسایل مورد نیاز : زمان سنج

روش اجرا : ورزشكار در حالی كه هر دو پایش در پشت خط شروع  قرار دارد، به حالت ایستاده قرار میگیرد. استارتر (مربی) فرمان های آمادگی را استفاده می كند. به جای خود، حاضر رو، و همزمان زمان سنج  را به كار می اندازد. ورزشكار با سرعت هر چه تمام تر دریك مسیر مستقیم شروع به دویدن می كند تا استارتر با دمیدن در سوت خود، پایان 6 ثانیه را اعلام كند. ورزشكار با شنیدن سوت نباید به یك باره بایستد، بلكه سرعت خود را باید به تدریج كاهش دهد.

ارزشیابی :‌ دستیار مربی درست نقطه ای را كه در پایان زمان 6 ثانیه، ورزشكار درانجا بوده، علامت می گذارد و فاصله آن را تا نقطه شروع به عنوان ركورد ورزشكار اعلام می كند. جدول 2-21 یكی از هنجارهای موجود در این زمینه را نشان می دهد.

جدول 2-21 : هنجار دوی سرعت 6 ثانیه ای ویژه دانش آموزان دبیرستانی و دانشجویان

پیش دانشگاهی (ركورد به متر)

سطح اجرا	نمرات
	مردان پیش دانشگاهی	زنان پیش دانشگاهی	پسران دبیرستانی	دختران دبیرستانی
عالی	5/49 به بالا	41 به بالا	47 به بالا	5/39 به بالا
خوب	47-49	5/38-5/40	44-5/46	37-39
متوسط	39-46	32-38	2/39-5/43	32-5/31
ضعیف	34-5/38	27-5/31	37-39	5/29-5/31
خیلی ضعیف	صفر – 33	صفر – 26	صفر – 36	صفر-29

 

• اطلاعات به دست آمده برای هر گروه از 50 نفر گردآوری شده است (دانشگاه لوئیزیانا، 1973)

آزمون جا به جایی دست

هدف: ارزشیابی سرعت حركت دست

وسایل مورد نیاز:  – تختة آزمون

• زمان سنج

روش اجرا :‌یك تختة مسطح به ابعاد حداقل 1 متر در 5/0  متر تهیه و دو صفحه دایره ای شكل به قطر 20 سانتی متر كه فاصلة مركز آنها از یكدیگر 80 سانتی متر باشد، در دو طرف تخته چسبانیده می شود. بین این دو دایره، یك صفحه مستطیل شكل به ابعاد 20 × 10 سانتی متر چسبانیده می شود. دایره ها یا صفحة مستطیل شكل، می تواند روی  تخته نقاشی شود. تخته باید در ارتفاعی كه هم سطح با ناف آزمودنی باشد، قرار داده شود (شكل 2-11).

شكل 2-11 : نحوه اجرای آزمون جا به جایی دست

در این آزمون، فرد مقابل تختة آزمون، به گونه ای كه پاها كمی از یكدیگر باز باشند، می ایستد. سپس كف دست غیربرتر خود را روی صفحة مستطیل قرار می دهد و كف دست برتر خود را به صورت مورب روی دایرة سمت چپ یا سمت راست می گذارد. با شنیدن فرمان شروع با سرعت و دقت لازم، دست برتر خود را به صورت مورب روی دایرة سمت چپ یا سمت راست می گذارد. با شنیدن فرمان شروع، با سرعت و دقت لازم، دست برتر خود را به صورت رفت و برگشت روی دایره ها جابجا می كند تا 25 بار عمل جا به جایی یا 50 بار لمس دایرة B,A را انجام دهد.

ارزشیابی :‌ بهترین زمان برحسب ثانیه و صدم ثانیه، از مجموع دو نوبت آزمون، به عنوان امتیاز آزمون ثبت می شود. در این  آزمون دست غیربرتر كه روی صفحة مستطیل شكل قرار دارد، تا پایان آزمون باید در این محل ثابت بماند.

تبصره : بهتر است هر دو دست، آزمایش شوند بنابراین آزمون در 4 نوبت (2 نوبت برای دست راست و 2 نوبت برای دست چپ) انجام می شود.

 

د- آزمون های چابكی

1. آزمون تغییر مسیر جانبی

هدف: ارزشیابی سرعت ورزشكار در تغییر جهت بدن (چابكی در تغییر مسیر)

این آزمون به عنوان آزمون 20 متر رفت و برگشت نیز معروف است.

وسایل و تجهیزات مورد نیاز :

• سه عدد مخروط
• زمین صاف و مسطح حداقل به طول 30 متر
• متر پارچه ای
• زمان سنج

روش اجرا : برای اجرای این آزمون ابتداسه عدد مخروط در یك راستا به فاصله 5 متر از همدیگر در یك زمین صاف و مسطح قرار می گیرند. آزمون از مخروط وسطی شروع می شود. مربی با فرمان خود، دستور شروع آزمون را صادر كرده و با علامت دست خود به سمت چپ یا راست، آغاز آزمون را اعلام می كند. ورزشكار با توجه به علامت مربی (چپ یا راست، به سمت مخروط مربوطه به سرعت حركت كرده و آن را لمس می كندو سپس به سمت مخروط وسطی باز می گردد (نقطه شروع)، آنگاه  به سمت مخروط وسطی برمی گردد. مربی همزمان با شروع آزمون، زمان سنج را به كار می اندازد و زمانی كه ورزشكار در پایان كار، مخروط وسطی را لمس می كند، زمان سنج را از كار می اندازد. این آزمون، یك بار از سمت چپ و یك بار از سمت راست، به اجرا درمی آید. زمان ثبت شدة بهتر به عنوان ركورد ورزشكار منظور می شود. مربی باید توجه داشته باشد كه همة حركت های (دویدن های) ورزشكار به صورت پابكس (از پهلو) صورت گیرد.

ارزشیابی :  ارزشیابی ورزشكار براساس هنجارهای ارائه شده در جدول صورت می گیرد. زمان اجرای این آزمون برحسب ثانیه و صدم ثانیه محاسبه می شود. هنجار ارائه شده برای ورزشكاران رده جهانی است.

 

 

 

 

 

 

جدول 2-22: نورم ارائه شده برای آزمون تغییر مسیر جانبی با توجه به جنس و رتبه های درصدی

رتبه درصدی	زنان	مردان
91-100 81-90 71-80 61-70 51-60 41-50 31-50 21-30 11-20 1-10	22/3 تا 37/3 ثانیه 38/3 تا 53/3 ثانیه 52/3 تا 69/3 ثانیه 70/3 تا 85/3 ثانیه 86/3 تا 01/4 ثانیه 02/4 تا 17/4 ثانیه 18/4 تا 33/4 ثانیه 34/2 تا 29/4 ثانیه 50/4 تا 65/4 ثانیه 66/4 تا 81/4 ثانیه	90/2  تا 05/3  ثانیه 06/3 تا 21/3 ثانیه 22/3 تا 37/3 ثانیه 38/3 تا 53/3 ثانیه 54/3 تا 69/3 ثانیه 70/3 تا 85/3 ثانیه 86/3 تا 01/4 ثانیه 02/4 تا 17/4 ثانیه 18/4 تا 33/4 ثانیه 34/4 تا 49/4 ثانیه

 

آزمون ایلینویز

هدف: ارزشیابی چابكی با توجه به سرعت دویدن همراه با تغییر جهت

وسایل مورد نیاز :

• مخروط لاستیكی یا میله های ثابت
• زمان سنج

روش اجرا: 4 مخروط با اجسام مشابه به فاصلة 05/3 متر از یكدیگر، در یك امتداد قرار می گیرند. شخص به فاصله 83/1 متر در كنار اولین مخروط، به حالت ایستاده قرار می گیرد و با اعلام فرمان شروع، مسافت 14/9 متر را به صورت مستقیم می دود. سپس به صورت مایل به سمت اولین مخروط باز می گردد و مسیر بین مخروط ها را به صورت مارپیچ طی می كند و مجدداً با همین حركت باز می گردد و سپس به صورت مایل مسافت 14/9 متر را می دود. مجدداً این‌مسافت را به صورت مستقیم باز می‌گردد و از خط پایان عبور می كند (شكل2-12 ).

ارزشیابی : بهترین زمان از مجموع حداقل 2 بارآزمایش كه از زمان شروع تا عبور سینه از خط پایان ثبت می شود، به عنوان امتیاز آزمون برحسب ثانیه و صدم ثانیه  محسوب می شود. زمان استراحت بین دو آزمون باید به حدی باشد. برای تفسیر نتایج، می توان از هنجارهای موجود در كشور های دیگر استفاده كرد. برای مثال، جدول (2-23) هنجار مربوط به ورزشكاران جوان (16 ساله) را برحسب ثانیه نشان می دهد.

جدول 2-23 : هنجارهای ورزشكاران جوان در آزمون ایلینویز

جنس	عالی	بالای متوسط	متوسط	زیر متوسط	ضعیف
مرد	9/15 ›	7/16-9/15	6/17-8/16	8/18-7/17	8/18 ‹
زن	5/17 ›	6/18-5/17	4/22-7/18	4/23-5/22	4/23 ‹

شكل2-12 نحوة انجام آزمون ایلینویز را نشان می دهد.

 

آزمون سیمو

هدف: ارزشیابی چابكی با توجه به دویدن به جلو و عقب، پای دفاع و تغییر جهت

وسایل مورد نیاز:

• زمین مستطیل شكل زیر حلقه به ابعاد 19 و 12 فوت (80/50 و 66/3 متر)
• زمان سنج و 4 عدد مخروط

روش اجرا :شخص در نقطة A و پشت به حلقه می ایستد. با شنیدن فرمان شروع با پای پهلو به خارج نقطة B حركت می كند و از نقطة B به صورت دویدن به عقب به سمت نقطة D می رود و از آنجا به سرعت به نقطة A می دود و سپس با دویدن به عقب به نقطة‌C می رود و از آنجا به سرعت به نقطة B می‌رود و پس از رد شدن پا از نقطة B به صورت پای پهلو به نقطة A بر می‌گردد. (شكل 2-13)

ارزشیابی: بهترین زمان از مجموع حداقل 2 بار آزمایش به عنوان امتیاز آزمون ثبت می شود. استراحت بین دو آزمون باید به حد كافی باشد برای تفسیر نتایج می توان از هنجارهای مربوط استفاده كرد. برای مثال هنجار كربای دانشجوی مرد و زن در جدول 2-24 ارائه شده است.

جدول 2-24 هنجار ویژه آزمون چابكی سیمو برای دانشجویان بر حسب ثانیه‌(34)

سطح اجرا	مردان	زنان
پیشرفته متوسط بالا متوسط متوسط پایین ضعیف	72/10 و پایین تر 73/10-49/11 50/11-02/13 03/13-79/13 80/13 و بالاتر	19/12 و پایین تر 20/12-99/12 00/13-90/13 91/13-49/14 50/14 و بالاتر

شكل 2-13 نحوة اجرای آزمون سیمو (SEMO)

آزمون چابكی شش ضلعی

وسایل مورد نیاز: زمین همواره بدون لغزندگی شش ضلعی خط كشی شده، زمان سنج

روش اجرا: ورزشكار در مربعی كه ابعاد آن به اندازة‌دو كف پا است، قرار می گیرد. این مربع در مركز یك 6 ضلعی قرار دارد كه ابعاد آن 66 سانتی متر و عرض خطوط آن 5 سانتی متر است. با فرمان شروع مربی ، ورزشكار به صورت پرش جفتی به خارج از A پریده مجدداً به مركز شش ضلعی بر می‌گردد و سپس همین عمل را بدون توقف به ترتیب برای اضلاع F,E,D,C,B اجرا می‌كند

(شكل 2-14)

ارزشیابی: بهترین زمان از مجموع سه نوبت آزمایش به عنوان امتیاز آزمون ثبت می‌شود  برای تفسیر نتایج می‌توان به جدولهای مربوط مراجعه كرد، طبق یكی از هنجارهای موجود در مورد این آزمون، هنجار برای مردان بالای 18 سال، 2/11 گزارش شده است.

شكل 2-14 نحوة‌اجرای آزمون چابكی شش ضلعی

 

آزمون پای سریع

هدف: ارزشیابی گام برداری سریع و سرعت حركت پا

وسایل مور نیاز: 20 قطعه چوب دارای حداقل 60 سانتی متر طول یا نردبان با ویژگی های مربوط، زمان سنج

روش اجرا: 20 قطعه چوب به فاصلة 45 سانتی متر از یكدیگر روی زمین قرار داده می‌شود، به طوری كه مجموع مسافت آزمون 9 متر شود. ورزشكار پشت خط شروع كه فاصلة آن تا اولین چوب 5/22 سانتی متر است، قرار می گیرد و با حرت سریع دست (مانند حركت دست در دوی سرعت) و گام ریز با بالا آوردن كم زانوها، مسافت 9 متر را با حداكثر سرعت ممكن طی می‌كند. هنگامی كه اولین پای می‌اندازد و هنگامی كه یكی از پاها ، پس از چوب آخر، با زمین تماس پیدا كرد، آن را متوقف می‌كند.

ارزشیابی: زمان طی شده از اولین تماس پا (پس از چوب اول) و آخرین تماس با (پس از چوب آخر) به عنوان امتیاز آزمون ثبت میشود. برای تفسیر نتایج آزمون می توان به جدولهای هنجار مراجعه كرد. یك نمونه از این هنجارها در جدول 2-25 نشان داده شده است.

 

 

 

 

 

جدول 2-25 هنجارهای پای سریع باتوجه به جنس

مقطع	مردان	زنان
نوجوان جوان سن دانشجویی	8/3 < ثانیه 3/3 < ثانیه 8/2< ثانیه	2/4< ثانیه 8/3< ثانیه 4/3< ثانیه

برگرفته از اینترنت سایت Sport Coach

 

منابع

• كردی محمدرضا، سیاهكوهیان ، موقت – آزمونهای كاربردی آكادمی قبلی تنفسی – ناشر: یزدانی، چاپ اول، 1383
• رحیمی، علیرضا- اصول كاربردی آمادگی جسمانی، ناشر : نمایه – 1381
• رحیمی، علیرضا – علم تمرین – ناشر: بامداد كتاب، 1389.

 

 

 

[1] – Physical Fitness

[2] – Measurement

[3] – Test

[4] – Evaluation

[5] -COOPER